Dat zei G. L. Westerveld, penningmeester van de Raad voor de Plaatselijke Geldwerving (RPG) van de Protestantse Kerk, donderdag in Utrecht bij de aftrap van de actie Kerkbalans 2011. Kerkbalans is de grootste geldwervingsactie van Nederland, waaraan vijf kerken meedoen: de Rooms- Katholieke Kerk in Nederland, de Protestantse Kerk in Nederland, de Algemene Doopsgezinde Sociëteit, de Remonstrantse Broederschap en de Oud-Katholieke Kerk van Nederland. De opbrengst is voor lokale kerken en parochies.

In plaats van wekelijks voor de eigen plaatselijke gemeente te collecteren, kunnen kerkleden beter de begroting (meerjarig) afdekken met hun toezeggingen voor de actie Kerkbalans, stelt Westerveld. Financiering mag geen zorg zijn, want dat leidt af van de hoofdzaak: de Evangelieverkondiging. „Daarover moet het gesprek in de gemeente op gang worden gebracht.”

Volgens Westerveld zien veel mensen geldwerving voor de plaatselijke kerk als het geven aan een goed doel. „Maar een plaatselijke gemeente is geen goed doel. Het Evangelie mag plaatselijk verkondigd worden en uitgedragen naar een ieder die ervan wil horen. Dát moet gefaciliteerd worden en daar is geld voor nodig. De primaire taak van de kerkleden is het mogelijk maken van de plaatselijke Evangelieverkondiging.”

Dat betekent echter niet dat er helemaal niet meer gecollecteerd hoeft te worden, aldus Westerveld. De opbrengst van collecten kan naar plaatselijke en bovenplaatselijke projecten. „Christelijk Nederland is zich dat ook bewust en neemt die verantwoordelijkheid. Van de miljarden die jaarlijks aan ”charitas” in Nederland worden besteed, nemen de leden van protestantse, hervormde, gereformeerde en lutherse huize 45 procent voor hun rekening.”

Uit de donderdag gepresenteerde cijfers blijkt dat de totale opbrengst van de actie Kerkbalans 2010 voor de PKN 193,2 miljoen euro bedraagt. Dat is iets minder dan in 2009, maar omdat het uiteindelijke bedrag gewoonlijk wat hoger ligt, verwacht de RPG dat de totale inkomsten in 2010 gering zullen stijgen.

Het is een trend dat steeds minder mensen meer geld geven. De gemiddelde toezegging per lid bedroeg in 2010 ruim 93 euro, terwijl in 2009 per lid ruim 91 euro werd bijgedragen. „Om de plaatselijke gemeente in stand te houden, is dat ook strikt nodig”, zei Westerveld. „Uit onder meer de statistische jaarbrief van oktober 2010 leren we dat we een krimpende en vergrijsde kerk zijn. Daar ligt een enorme opgave voor de plaatselijke gemeenten.”

Uit de cijfers blijkt verder dat zo’n 42 procent van de gemeenten nog niet werkt met Kerkbalans nieuwe stijl, zoals het noemen van een concreet doel van de actie, betere communicatie en afzonderlijke benadering van doelgroepen. Westerveld noemde Kerkbalans nieuwe stijl „geen wondermiddel dat altijd werkt” maar hij stelde wel vast dat als gemeenten de juiste elementen gebruiken, er „spectaculaire financiële resultaten geboekt kunnen worden.”

Ook met het nieuwe ledenregistratiesysteem van de Protestantse Kerk, dat na de actie Kerkbalans 2011 wordt ingevoerd, zullen plaatselijke kerken hun inkomsten kunnen vergroten, denkt Westerveld. „Een compleet actuele ledenregistratie in combinatie met de bijdrageadministratie zal maken dat we de doelgroepen nog veel nauwkeuriger kunnen definiëren, makkelijker kunnen bereiken en daarmee de scoringskansen vergoten.”

De opbrengst van de actie Kerkbalans ligt traditioneel in de Rooms-Katholieke Kerk veel lager dan in de Protestantse Kerk in Nederland. Naar verwachting blijft de teller steken op 59,7 miljoen euro, een kleine 2 procent minder dan in 2009.

E. F. J. Duijsens van het rooms-katholieke economencollege zei donderdag dat de berichtgeving over seksueel misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk weinig invloed heeft gehad op de inkomsten uit de actie Kerkbalans. „In sommige bisdommen is zelfs sprake van een lichte stijging van inkomsten. Het knikje in de cijfers is het gevolg van een groot aantal factoren, zoals de economische crisis en de secularisatie. Het kan ook zo zijn dat het sommige bisdommen niet is gelukt de parochies te stimuleren aan de actie Kerkbalans mee te doen.”

Om de opbrengsten van de actie Kerkbalans te vergroten, overweegt de Rooms-Katholieke Kerk de lokale kerken centraal toe te rusten. „De Protestantse Kerk doet dat al veel langer en op dat punt benijden wij hen.”

Vooral het onderhoud van de vaak monumentale kerkgebouwen drukt zwaar op de begroting van de Rooms-Katholieke Kerk. In totaal hadden de parochies in 2009 een tekort van ruin 9 miljoen euro. Vorig jaar moesten 13 kerkgebouwen hun deuren sluiten, terwijl er een nieuwe –in Rotterdam– werd geopend. Nederland telt nu 1644 rooms-katholieke kerkgebouwen.

Kerkbalans 2011 wordt gehouden van 16 tot en met 30 januari. Het thema is opnieuw “Een kerk is van blijvende waarde”.