Het inmiddels dode schaap Dolly zag in 1997 het levenslicht. Met de geboorte van dit wereldberoemde dier werd een nieuwe wetenschappelijke en ethische grens gepasseerd en was het kloneren van dieren een feit. Binnen enkele dagen moest het ministerie van Volksgezondheid hierop reageren en zijn beleid actualiseren.

Dat laatste viel niet mee. Toenmalig minister Borst had graag eerder signalen willen hebben over het ethische vraagstuk, zodat ze niet was overvallen door deze ontwikkelingen. Daarom vroeg ze hierover advies aan de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ).

De raad stelde de bewindsvrouw voor een apart kenniscentrum in te richten dat zich met dit soort ethische kwesties zou gaan bezighouden. Met de oprichting vrijdag van het CEG, een samenwerkingsverband tussen de RVZ en de Gezondheidsraad, is dat advies gerealiseerd.

De hoofdtaak van het centrum is het signaleren van ontwikkelingen op het gebied van de gezondheid die een plaats verdienen op de ethische agenda van de overheid. Daarmee heeft ethiek zich een plaats verworven die zij ook verdient, zei topambtenaar drs. N. C. Oudendijk, die vrijdag staatssecretaris Ross van Volksgezondheid verving. Ross moest aanwezig zijn bij de CDA-fractievergadering en daarom verrichtte Oudendijk de officiële opening van de website van het CEG.

De bewindslieden zullen dit jaar voor de derde keer de agenda over ethiek en gezondheid -een lijst met actuele ethische kwesties in de gezondheidszorg- op Prinsjesdag naar de Tweede Kamer sturen. De rapporten die het CEG publiceert zullen in belangrijke mate bijdragen aan de invulling van de agenda die de regering naar de Tweede Kamer stuurt. Het CEG zal inhoudelijk geen standpunten innemen, maar alleen signaleren. Het innemen van standpunten is een zaak voor de politiek.

De Gezondheidsraad richt zich in zijn bijdrage aan het eerste CEG-rapport, dat vrijdag werd gepresenteerd, op handelingen met geslachtscellen en embryo’s. Een actuele vraag rondom dit thema is bijvoorbeeld of ouders een kind mogen verwekken dat als stamcellendonor kan dienen voor de behandeling van een ernstig ziek broertje of zusje. En mogen artsen ongeboren baby’s onderzoeken op het syndroom van Down en -als het kind dat heeft- stappen nemen om het kind te laten aborteren?

Het screenen van pasgeborenen op aanwezige ziekten komt ook steeds meer in de medische belangstelling. Maar wat te doen als die kinderen erfelijke of ongeneeslijke aandoeningen met zich meedragen? Moet een arts dat voor de ouders verzwijgen?

Een ander dilemma bij kinderen betreft het testen van geneesmiddelen. De meeste volwassenen kunnen ervan uitgaan dat de medicijnen die zij gebruiken afdoende zijn getest. Bij kinderen ligt dat anders. Veel medicijnen zijn nog niet goed beproefd.

Een nieuwe kwestie op medisch gebied is het bij dieren opwerken van zaadcellen van een man die daar zelf niet toe in staat is. De uitgegroeide, rijpe zaadcellen kunnen dan via medische ingrepen worden gebruikt voor de bevruchting.

De snelle ontwikkelingen in de gezondheidszorg leiden tot een veelheid van ethische vragen, aldus Oudendijk. Het CEG zal als een waakhond de ontwikkelingen bijhouden, zei hij. Het centrum heeft een meldpunt waarbij iedereen onderwerpen kan aandragen voor de ethische agenda.