Commentaar: Twintigwekenecho
Het heeft even geduurd, maar nadat alle zwangere vrouwen inmiddels alweer vier jaar tijdens hun zwangerschap de zogenaamde twintigwekenecho krijgen aangeboden rijst her en der voorzichtig de vraag of het besluit daartoe indertijd met wijsheid is genomen. In het Amsterdamse debatcentrum De Rode Hoed waakte een aantal deskundigen er eerder deze week angstvallig voor deze vraag zonder voorbehoud met ja te beantwoorden. Maar dat het op z’n zachtst gezegd niet de bedoeling is wanneer een arts aan de uitslag van een prenatale test nog geen eenduidige conclusie kan verbinden, maar al wel van ouders wil weten of ze voor abortus kiezen, werd door meerderen van hen wel erkend.
Het is verleidelijk om achteraf een boosdoener aan te wijzen. Is het de arts die het aandurft zo’n beladen vraag te stellen? De overheid die de test te argeloos algemeen toegankelijk heeft gemaakt? Het maken van een zwart-witreconstructie is een riskante opgave. Aan de test kleven nadelen, maar sommige argumenten van gynaecologen die om een brede invoering vroegen, waren beslist geloofwaardig. Hoe vroeger een foetale afwijking wordt gesignaleerd, des te eerder een benodigde, soms levensreddende behandeling kan worden ingezet. Artsen hebben de levensovertuiging van patiënten te respecteren, maar een dokter die de mogelijkheid van zwangerschapsafbreking te laat aankaartte en daarom te maken kreeg met een tuchtzaak of een schadeclaim geldt als een gewaarschuwd mens.
Het beste zou het zijn als het veld ideologische kloven kan overbruggen en onomwonden durft te stellen op welke onderdelen de screeningspraktijk hoe dan ook verbetering behoeft. De voorlichting vooraf is een punt dat hier beslist moet worden genoemd. Er is geen dictaat dat bepaalt dat vrouwen de test verplicht moeten ondergaan. Zwangeren kunnen vooraf met hun arts overeenkomen dat alleen geïnformeerd worden over levensbedreigende aandoeningen wat hun betreft volstaat. Als vooraf duidelijk is dat hier keuzes zijn te maken, zullen zij zich minder gauw overrompeld voelen en de arts beter partij kunnen geven wanneer de situatie daarom vraagt.
Iets anders is de begeleiding van ouders na een zorgelijke uitslag. Een minderheid van de ouders kiest er na diagnoses zoals downsyndroom of spina bifida voor de zwangerschap uit te dragen. Wordt de keus daarvoor nog minder vanzelfsprekend, dan klemt het belang dat ziekenhuizen deze ouders goed langs alle specialismen loodsen des te meer.
Is het aanwijzen van boosdoeners niet effectief, van levensbelang is de vraag of kabinet en zorgsector het aandurven om noodzakelijke stappen zoals het aanscherpen of handhaven van protocollen te nemen. In het embryodebat rond de ziekte van Huntington dat deze week plotsklaps oplaaide, zei minister Schippers dat zij de beschermwaardigheid van het leven op één lijn plaatst met de waarden van autonomie en goede zorg. Een dergelijke toezegging is in het verleden maar al te vaak een lege huls gebleken. Maar dat deskundigen, al is het schoorvoetend, in een publieksdebat hardop de pijnpunten durven te benoemen, biedt op z’n minst een sprankje hoop.
