Mogen artsen in Duitsland in de toekomst embryo’s in de reageerbuis onderzoeken op genetische afwijkingen voordat ze worden ingebracht in de baarmoeder? En zo ja, onder welke voorwaarden? En naar welke afwijkingen mogen ze dan zoeken?

Op deze ethische vragen moeten de Duitse volksvertegenwoordigers de komende maanden een antwoord vinden. Velen dachten dat de wet, die in Duitsland ongeboren leven in het algemeen beschermt, ook de zogenaamde pre-implantatie genetische diagnostiek (PGD) verbiedt. Een Berlijnse arts die het toch deed, werd echter afgelopen zomer door het hoogste Duitse gerechtshof vrijgesproken.

Bij PGD gaat het erom om embryo’s die in een reageerbuis zijn ontstaan al in een zeer vroeg stadium te onderzoeken op genetische afwijkingen. Het resultaat kan dan bepalen of een embryo bij de moeder wordt ingebracht of niet.

De meningen hierover gaan echter dwars door alle partijen en levensbeschouwingen heen. Juist de CDU-parlementariër en protestantse predikant Peter Hintze presenteerde dinsdag het eerste concrete wetsvoorstel van de voorstanders van PGD, samen met vertegenwoordigers uit alle politieke partijen. Omdat het om een ingewikkelde ethische kwestie gaat, bestaat er geen dwang voor politici om met de eigen fractie mee te stemmen.

Hintzes groep vindt dat PGD in principe verboden moet blijven, maar dat individuele uitzonderingen mogelijk moeten zijn. Bijvoorbeeld bij erfelijke afwijkingen bij een van de ouders of bij een hoog risico op een miskraam.

Om mogelijk misbruik voor te zijn, zouden ouders van zulke PGD-reageerbuisembryo’s zich verplicht moeten laten voorlichten en neemt een ethische commissie over elk geval apart een besluit. Slechts enkele centra mogen de gentests dan uitvoeren. Schattingen gaan uit van 200 tot 300 kunstmatige bevruchtingen waarop dit van toepassing zou kunnen zijn.

Daarentegen is de protestantse predikant Pascal Kober als enig lid van de liberale FDP openlijk tegen elke vorm van PGD, net als de politiek leidster van de sociaaldemocratische SPD, Andrea Nahles. Grote scepsis heerst er ook bij de Groenen. Als PGD eenmaal is toegestaan, hoe selectief ook, zal de toepassing ervan op den duur toch verder worden uitgebreid, vrezen velen.

Steun krijgen zij van kerkelijke zijde vooral van de Duitse Rooms-Katholieke Kerk, die het standpunt huldigt dat het door God gegeven menselijk leven begint met de versmelting van zaad en eicel, al dan niet in het petrischaaltje.

De nieuwe raadsvoorzitter van de Evangeliche Kerk in Duitsland (EKD), Nikolaus Schneider, wil echter een open debat waarbij de positie van de moeder sterker moet meewegen.

Politieke waarnemers noemen het waarschijnlijk dat er een wet komt die op de een of andere wijze PGD onder strenge voorwaarden toestaat. Een teken aan de wand was het partijcongres vorige maand van de christendemocratische CDU van bondskanselier Angela Merkel. Na uitvoerige debatten bleek dat slechts een minieme meerderheid voor een totaalverbod op PGD is.

Ook Merkel behoort daartoe en haar mening kan nog extra gewicht in de schaal leggen. Maar dat parlementariërs van niet-christelijke partijen die kleine CDU-meerderheid in de Bondsdag steunen, verwacht bijna niemand.

Voorlopig wordt er nog gewikt en gewogen. De Duitse Bondsdag neemt hoogstwaarschijnlijk in het voorjaar van 2011 een besluit over dit ingewikkelde ethische dossier.