Wie op een feestje vertelt bankier te zijn, loopt vandaag de dag een tamelijk groot risico de rest van de avond in volstrekte afzondering te moeten doorbrengen. Die plotselinge volkswoede jegens bankiers is niet geheel onbegrijpelijk. Het waren immers de banken die hypotheken verstrekten aan Amerikanen zonder geld. Het waren de banken die deze leningen in mootjes hakten, husselden met andere schulden, en ze in keurige pakketjes met een strik erom verkochten. En het waren ook (andere) banken die, om extra rendement te halen, massaal in deze leningen stapten, zonder enig besef van wat ze feitelijk in huis haalden.

Zo waren het dus met name de banken die aan de basis stonden van de recente kredietmalaise, die leidde tot de ergste crisis sinds de jaren dertig.

De gevolgen zijn bekend: wereldwijd moesten banken met miljarden aan staatssteun worden gered. En om banken te laten herstellen en de economie een slinger te geven, werden wereldwijd de rentetarieven tot tranentrekkend lage niveaus verlaagd, waardoor voor veel spaarders de lol van het hamsteren er inmiddels wel af is.

Als klap op de vuurpijl werden er miljardengaranties toegezegd aan landen zoals Griekenland en Ierland en staan volgens de financiële markten Spanje, Portugal en wellicht zelfs Italië en België al in de rij. Die toegezegde hulp vindt niet zozeer zijn oorsprong in liefdadigheid, als wel in de angst dat onze banken (en pensioenfondsen), die flink in de slechte leningen aan deze landen zitten, anders opnieuw zouden wankelen. En dan zijn daar natuurlijk nog de bonussen, die terug zijn van feitelijk nooit weggeweest.

De dupe van dit alles is tot nog toe vooral de belastingbetaler. Maar de maat is vol, vindt een clubje Fransen. Om een revolutie in het bankwezen af te dwingen, willen ze door een bankrun het financiële systeem op zijn grondvesten laten trillen. Op 7 december, komende dinsdag, zou het moeten gebeuren. „Als 20 miljoen mensen al hun geld bij de bank weghalen, crasht het systeem. Dan krijgen we een revolutie”, zegt de Franse ex-profvoetballer Eric Cantona in een al grijsgedraaid YouTubefilmpje. De actie heeft zich als een lopend vuurtje over internet (bankrun2010.com) verspreid en wereldwijd bijval gekregen, onder meer in België, Duitsland en Nederland.

Toch valt het te hopen dat de steun aan dit dubieuze initiatief beperkt blijft. De Fransman Cantona heeft waarschijnlijk meer kaas gegeten van voetbal dan van economie. Er is veel kritiek mogelijk op de wijze waarop banken worden bestuurd, maar dit tot uiting brengen met een oproep tot een bankrun is onzinnig en gevaarlijk. Mocht de actie namelijk wél slagen, dan zijn de gevolgen niet te overzien en zullen die tevens als een boemerang in het gezicht van de initiatiefnemers terugslaan.

Om klein te beginnen: waar laten de activisten hun opgenomen cash? Thuis, luidt het advies. Maar ook aan het dievengilde zal de oproep tot een bankrun niet onopgemerkt voorbij zijn gegaan. En hoe je ook tegenover banken staat, een pakketje van pak ’m beet 20.000 euro aan knisperende bankbiljetten lijkt daar toch écht veiliger dan in de gemiddelde Franse banlieue.

Nu groter: banken lenen dankzij hun geldscheppende functie vele malen meer uit dan ze in kas hebben. Om die reden hoeft dinsdag slechts een relatief beperkte club activisten bij zijn bank aan te kloppen om deze instelling, en daarmee wellicht zelfs het financiële systeem, in de problemen te brengen. Als de banken opnieuw tuimelen, zal de overheid wéér als redder op moeten treden omdat grote banken simpelweg ”too big to fail” zijn, te groot om failliet te laten gaan, met nog stringentere bezuinigingsmaatregelen voor belastingbetalers als gevolg. En als je écht pech hebt, verliest geld in die chaotische situatie na een bankrun zijn functie, en moet een brood diezelfde dag nog met een kruiwagen schapenwol worden betaald. Zeer terecht dus dat minister De Jager van Financiën dergelijke oproepen tot een bankrun strafbaar wil stellen, een besluit dat hij nam nadat Pieter Lakeman vorig jaar zijn mond voorbijpraatte en in korte tijd DSB over de kling joeg.

Wie tóch zijn ongenoegen over de huidige opstelling van bankiers wil laten blijken 
maar liever niet via de weinig duurzame kamikazetactiek 
van Cantona en zijn vrienden, doet er verstandig aan om de strategie te wijzigen: stop subiet met lenen, los schulden snel af en dreig banken bij ongewijzigd beleid met een overstap naar een meer ethisch verantwoorde concurrent. Succes verzekerd.