Mogelijk maken de verkiezingen van zaterdag een einde aan het premierschap van David Oddsson, die zich volgens critici na twaalf jaar steeds eigengereider is gaan gedragen. De Sociale Alliantie zou de eerste vrouwelijke premier van IJsland kunnen leveren, in de persoon van Ingiborg Solrun Gisladottir, de charismatische burgemeester van Reykjavik.

„Voor het eerst wordt de Onafhankelijke Partij serieus uitgedaagd”, zegt politiek commentator Egill Helgason. „Ik denk dat de mensen de heer Oddsson zat zijn, en dat is een doorslaggevende factor.” Volgens Helgason heeft Oddsson een stijl van regeren die door sommigen als meedogenloos wordt beschouwd.

In opiniepeilingen is de autocratisch opererende Oddsson bijna net zo vaak de populairste als de minst populaire politicus. Nog maar een paar maanden geleden leek een vierde ambtstermijn hem vrijwel niet te kunnen ontgaan. Zijn partij kon in november rekenen op de steun van 44 procent van de kiezers, tegen de Sociale Alliantie maar 25 procent, maar de laatste tijd is de populariteit van de Onafhankelijke Partij getaand. Volgens een woensdag gepubliceerd onderzoek is van de steun voor de Onafhankelijke Partij nog maar 27,3 procent overgebleven.

Waarnemers menen dat Oddsson in de ogen van veel kiezers te ver is gegaan toen hij zonder overleg met het parlement, de Althingi, toetrad tot de door de Verenigde Staten geleide oorlogscoalitie tegen Irak. Ook zijn halsstarrige weigering om een discussie over een mogelijk IJslands lidmaatschap van de Europese Unie te beginnen is in slechte aarde gevallen.

„Oddsson is al lang geleden opgehouden met naar het volk te luisteren. Ja, wij hebben een goed leven, maar hij neemt te veel beslissingen zonder ons te raadplegen. Ik denk dat het tijd is voor verandering”, aldus Olafur Sverrisson, een inwoner van Reykjavik.

De Sociale Alliantie belooft de kiezers in elk geval een referendum over eventuele toetreding tot de EU. IJsland is aangesloten bij de Europese Vrijhandelsassociatie, maar de wens om volledige zeggenschap over de belangrijke visserijindustrie en de nationale soevereiniteit te behouden heeft verdere banden met Europa in de weg gestaan.

„Men voelt dat er verandering mogelijk is en het is nu of nooit”, zegt Kristin Heimisdottir, een kandidate van de Sociale Alliantie.

In het IJslandse kiessysteem zal de partij die zaterdag de meeste zetels in het 63 leden tellende parlement behaalt, door president Olafur Ragnar Grimsson worden gevraagd een regering te vormen. De Onafhankelijke Partij maakte deel uit van alle IJslandse regeringen sinds 1944, steeds in een coalitie, om aan de noodzakelijke meerderheid te komen. Ook als de Onafhankelijke Partij de Sociale Alliantie voorblijft, kan het voor Oddsson nog een hele toer worden om met splinterpartijen als de Vooruitstrevende Partij, de Liberale Partij of de partijen Links Groen en Nieuw Groen een coalitie te smeden.