Waardoor is Ierland in problemen geraakt?

Vanaf 2007 zijn in dit land, dat meedoet aan de euro, de huizenprijzen gekelderd. In de jaren daarvoor was er veel te veel gebouwd. Het knappen van de vastgoedbubbel werd vervolgens versterkt door de wereldwijde kredietcrisis.

Ierse banken kregen veel geld dat zij hadden verstrekt aan bedrijven en particulieren, onder andere in de vorm van hypotheken, niet terug. Daardoor dreigde voor hen het faillissement. De regering schoot met tientallen miljarden euro’s te hulp om hun ondergang te vermijden. Maar dat ging wel ten koste van stijgende tekorten en schulden bij de overheid.

Onder beleggers ontstond een groeiend wantrouwen. Zij deden voor alle zekerheid hun bezit aan Ierse staatsobligaties van de hand. De koersen van dat papier daalden en de rente klom. De laatste weken gebeurde dit in versneld tempo.

Dublin kan niet of nauwelijks nog een beroep doen op de kapitaalmarkt: of er zijn geen partijen te vinden die vers vermogen beschikbaar willen stellen, of het wordt opgezadeld met buitensporig hoge rentelasten. Daarom is uiteindelijk gekozen voor de uitweg van het aantrekken van noodleningen.

Waar komt het geld vandaan dat de Ieren nu ontvangen?

Toen er in het voorbije voorjaar sprake was van een soortgelijke crisis rond Griekenland, heeft de EU een reddingsmechanisme in het leven geroepen. Dat omvat in totaal 750 miljard euro: 440 miljard van de afzonderlijke landen, 60 miljard van de Europese Commissie en 250 miljard van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Zit een land met een lege kas, dan mag het deze pot, aangeduid als de Europese Financiële Stabiliteit Faciliteit (EFSF), aanspreken.

Eigenlijk gaat het om garanties. De EFSF leent middelen op de markt en sluist die door naar de desbetreffende overheid, tegen een vergoeding die enkele procentpunten boven de marktrente ligt. De deelnemers aan de regeling waarborgen de terugbetaling.

Ierland is het eerste land dat de EFSF inschakelt. Voor Griekenland is een apart fonds van 110 miljard euro opgericht.

Loopt ook Nederland bij deze hulpoperatie een financieel risico?

Jazeker. Nederland neemt immers een deel van de garantiestelling voor zijn rekening. In eerste instantie kost dat de belastingbetaler niets. Als Ierland op de vervaldag de noodkredieten keurig aflost, is er verderop evenmin iets aan de hand. Blijft het echter op enig moment in gebreke, dan is Nederland het bedrag waarmee het participeert kwijt. Loopt het in de eurozone helemaal mis, dan praten we voor Nederland over een schade van enkele tientallen miljarden euro’s.

Wat moet er in Ierland gebeuren om de situatie te verbeteren?

De reddingsactie fungeert slechts als noodverband. Om de situatie structureel te verbeteren, dienen de overheidsfinanciën op orde te worden gebracht. Dat betekent drastisch bezuinigen.

De Ieren staan daarbij onder streng toezicht van de EU, de Europese Centrale Bank (ECB) en het IMF. Om die reden wimpelden zij aanvankelijk een steunoperatie af. Zij beschouwen die bemoeienis als een inbreuk op hun soevereiniteit. Dit ligt in de natie aan de westflank van het continent erg gevoelig. Dat bleek enkele jaren terug duidelijk toen de burgers in een referendum het Verdrag van Lissabon afwezen.

Het kabinet van premier Cowen heeft al omvangrijke ombuigingsplannen aangekondigd. Het streeft ernaar in de periode tot 2014 voor 15 miljard euro aan besparingen te realiseren, waarvan 6 miljard in 2011. Gelet op de beperkte omvang van de Ierse economie zijn dat enorme inspanningen.

Zijn de problemen binnen de eurozone nu opgelost?

Dat is zeer de vraag. In mei kreeg Griekenland de helpende hand toegereikt. Beleggers richtten hun pijlen in de maanden daarna steeds meer op Ierland. Het zou heel goed kunnen dat zij de komende tijd Portugal onder vuur nemen. Dat land bevindt zich in een economisch zwakke positie en kampt eveneens met hoge tekorten en schulden. Verder lijkt Spanje een mogelijke prooi.

Voorlopig is de EFSF toereikend. We mogen niet verwachten dat de EU-lidstaten bereid zijn deze, indien nodig, uit te breiden. Als de moeilijkheden aanhouden en er een domino-effect optreedt, loopt het voortbestaan van de gemeenschappelijke munt daadwerkelijk gevaar.