Als de ouder echter schenkt aan een kind, geldt een lager tarief van 10 tot 20 procent. Daarbij komen nog extra vrijstellingen, zoals de (eenmalig) hoge vrijstelling tot 24.000 euro. Vóór 2010 waren de verschillen tussen de tarieven nog groter.

Het Amsterdamse hof deed onlangs een uitspraak in een zaak waarin een familie hoopte het lage tarief te krijgen door te schenken via de zoon van oma.

Een oma, haar kind en haar kleindochter hadden in 2003 samen een onderhandse akte ondertekend waarin oma een schenking deed aan haar kind van 20.000 euro. Daarbij was onder andere de volgende voorwaarde geformuleerd: het kind dient als schenker een bedrag van 20.000 euro te schenken aan het kleinkind. Het kind kon hierdoor in aanmerking komen voor de eenmalig verhoogde vrijstelling en er zou geen schenkbelasting verschuldigd zijn. Wel moest de schenking worden gemeld aan de inspecteur. En die stak een stokje voor het beoogde belastingvoordeel.

Op basis van de situatie was de inspecteur van mening dat het kleinkind een schenking van oma had ontvangen in plaats van een schenking van haar moeder. En dit leidde tot toepassing van het verhoogde tarief voor kleinkinderen en tot het vervallen van de vrijstelling.

Het kleinkind was het hiermee oneens en stelde dat ze een schenking had ontvangen van haar moeder die binnen de eenmalig verhoogde vrijstelling voor kinderen tussen de 18 en de 35 jaar viel.

Volgens het hof was in dit geval sprake van een ”derdenbeding” in de zin van het Burgerlijk Wetboek. Omdat het kleinkind de akte mede had ondertekend, was zonder meer duidelijk dat het kleinkind het derdenbeding had aanvaard. Voor de fiscale wet betekende dit dat het kleinkind feitelijk een schenking van oma had ontvangen, die moest worden belast tegen het kleinkindtarief. Klaarblijkelijk was het de bedoeling dat het kleinkind 20.000 euro zou krijgen ten laste van het vermogen van oma. En de fiscaliteit sluit aan bij de feitelijke gang van zaken. Als er een schenking had plaatsgevonden door oma aan haar kind en het kind had zelf besloten dit door te sluizen aan het kleinkind, dan was de feitelijke gang van zaken fiscaal gunstiger geweest.

Het kleinkindtarief kan ook tot een onnodig fiscaal nadeel leiden bij zogenoemde tweetrapsmakingen in schenkingsakten of testamenten. Een tweetrapsmaking is een regeling om een opvolgende verkrijger aan te wijzen. Hierop bestaan allerlei varianten, waarbij onder meer valt te denken aan een opa die via de kinderen uiteindelijk de kleinkinderen wil bevoordelen. Door de goedbedoelde inmenging van een grootouder kan een tweetrapsmaking in die situatie tot een onnodig hoge belastingaanslag leiden, terwijl het kind misschien toch al van plan was het vermogen aan het kleinkind te doen toekomen. Een zorgvuldige redactie van 
de testamenten en de schenkingsakten van opa en kind kan deze nadelige gevolgen vermijden.

Voor schenkingen aan kinderen is overigens sinds 2010 nog een extra faciliteit in de wet gekomen. De eenmalige vrijstelling van 24.000 euro kan immers worden verhoogd tot 50.000 euro.

Deze verhoging van de vrijstelling vindt plaats indien het bedrag is geschonken ter zake van de aankoop van een eigen woning, of is bestemd voor ongebruikelijk hoge studiekosten. Ongebruikelijk hoog in dit verband wil zeggen: ten minste 20.000 euro per jaar, exclusief levensonderhoud. Om in aanmerking te komen voor de vrijstelling van 50.000 euro moet de schenking bij notariële akte zijn gedaan. Verder moet met schriftelijk bewijs worden aangetoond dat het geld inderdaad is gebruikt voor de eigen woning of de studie. Ter zake van de studie geldt bovendien de eis dat het geschonken bedrag binnen twee kalenderjaar wordt besteed.

Al met al biedt de regeling een aantrekkelijke mogelijkheid om vermogen over te dragen aan kinderen die dit nodig hebben in een bepaalde fase van hun leven. Een zorgvuldige uitvoering is echter wel van belang.

De auteur is werkzaam bij de belastingadviespraktijk van PwC. Reageren aan scribent? fiscaliteiten@refdag.nl