Dat stelde waarnemend CDA-partijvoorzitter Spies vrijdagavond in Den Haag nadat ze een vernietigend rapport in ontvangst had genomen over de oorzaken van de verkiezingsnederlagen die de partij eerder dit jaar leed.

Spies wil dat de partij haar uitgangspunten vertaalt voor hedendaagse kiezers. Dat moet niet door een commissie gebeuren, „maar door leden in dialoog met maatschappelijke organisaties en burgers.”

Het rapport ”Verder na de klap” –dat is opgesteld door een commissie onder leiding van de Limburgse commissaris van de Koningin, Frissen– velt een hard oordeel over de koers en de politieke leiding van het CDA.

Volgens Frissen heeft het CDA „onvoldoende nagedacht” over de aanwijzing van Balkenende als lijsttrekker. Slechts een enkele dag na de val van het kabinet, eind februari, schoof het partijbestuur hem reeds naar voren.

De aanwijzing van Balkenende was „een verlegenheidskeuze.” Het bestuur heeft de voorziene leiderschapswisseling „onvoldoende begeleid.” Hierdoor zijn talenten „nodeloos verspeeld en mensen beschadigd.”

Frissen beveelt aan om te gaan werken met heldere termijnen. Een lijsttrekker zou in beginsel twee perioden van vier jaar aan het roer mogen staan.

Een tweede belangrijke conclusie uit het rapport is dat de driehoek partij-fractie-kabinet uit balans was. Met name het partijbestuur stond op achterstand en vormde onvoldoende tegenmacht ten opzichte van de ervaren kabinetsleden.

De fractie „was meer verlengstuk van het kabinet dan bezig met het eigen politieke profiel.”

Frissen adviseert om de functie van partijvoorzitter op te waarderen. Hij moet „er zowel inhoudelijk als politiek staan, en eerstverantwoordelijke zijn op het punt van het profiel en de politieke organisatie.”

Verder concluderen Frissen en de zijnen dat het CDA wat betreft de politieke inhoud de achterliggende jaren „onduidelijk en grijs” was. De partij kwam als politieke beweging tot stilstand.

De commissie beveelt het CDA aan „een nieuwe koers” te varen, „voorbij de verouderde tegenstelling links-rechts.”

De partij moet „een permanent debat voeren over de politieke thema’s van de toekomst” en met haar ideeën aansluiten „bij hedendaagse vragen, in de taal van vandaag.”

De commissie-Frissen is ingesteld nadat het CDA in juni 20 van de 41 zetels verloor. Ook bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart leed de partij een fors verlies.

Het rapport zou aanvankelijk volgende week worden gepresenteerd, maar omdat het donderdagavond was uitgelekt, werd de presentatie vervroegd.