Tijdens het ochtenddeel sprak dr. ir. J. van der Graaf, voormalig secretaris van de Gereformeerde Bond, over het dagthema. Hij ging in op de positie van Israël in de Bijbelse tijd en trok van daaruit lijnen naar de staat Israël en het Jodendom anno 2010. „Israël is een trekkersvolk, altijd op doortocht, nergens thuis”, citeerde Van der Graaf de lutherse hoogleraar Mönnich.

Abraham trok uit Ur, later werd het volk naar Egypte gevoerd, eeuwen daarop volgde de Babylonische wegvoering: de Schrift toont aan dat het volk van God geen rust had op aarde, aldus Van der Graaf. Uiteindelijk volgde de verstrooiing, kort na de vernietiging van de tempel.

Ook in de recente geschiedenis werd Joden geen rust gegund. Meest in het oog springend is de massale vernietiging van Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar ook in de eeuwen daarvoor werden Joden al groepsgewijs verdreven, bijvoorbeeld uit Engeland, Spanje en Portugal. Nederland nam grote groepen van deze vluchtelingen op. „Telkens herrees het volk als een feniks uit de as.”

De scheiding tussen christendom en jodendom voltrok zich al vrij snel, tijdens of net na de apostolische tijd. Van der Graaf citeerde de christelijke gereformeerde hoogleraar G. C. den Hertog, die erop wijst dat het cruciale verschil tussen beide groepen, namelijk het zien van Jezus als de Messias, wel moest uitlopen op een breuk.

De breuk voedde onder meer de vervangingstheologie, waarbij de kerk wordt gezien als opvolger van het volk van Israël. „Men treft dit al bij de vroege kerkvaders”, aldus Van der Graaf. Hij stelde dat daaruit ook het antisemitisme te verklaren is, dat ook christenen in de greep hield. „Luther verwachtte snelle bekering van de Joden. Toen dat uitbleef, kwam hij tot antisemitisme.” Anderzijds weten veel Joden niet dat er onder gereformeerden door de eeuwen heen een positieve grondhouding was tegenover Joden, stelde de spreker.

Dwars door alle vervolging en verdrukking heen blijft de Heere echter de God van Israël. Hij zorgt voor een overblijfsel van Zijn volk. „Een geheimenis”, aldus Van der Graaf, dat rechtstreeks te herleiden is naar de profetie van Bileam.

Vandaag de dag is antisemitisme minder gericht op individuele Joden, maar meer op de staat Israël, betoogde Van der Graaf. De kanttekeningen bij de tekst „dat volk zal alleen wonen” in de Statenvertaling, bewijzen volgens hem echter duidelijk dat Israël bestaansrecht heeft. „Er staat: van alle natiën afgezonderd, zowel in kerkelijke als politieke zaken.” Desondanks is niet alle kritiek op Israël antisemitisch. „De Joodse staat van nu is seculier, en strookt niet met de beloften van de profeten. En ook de Palestijnen hebben rechten.”

Als Israël God verliet, kreeg het God tegen, aldus Van der Graaf. Anderzijds is er hoop als Israël alle volken tegen zich krijgt. Zo spreekt de profeet Zacharia ervan dat tien mannen uit allerlei tongen dan zullen grijpen naar de slip van een Joodse man, zeggende: Wij zullen met u gaan, want wij hebben gehoord dat God met u is.”

Tijdens het middagdeel van de contio waren drie workshops georganiseerd rond het Jodendom. Rabbijn L. B. van der Kamp sprak over het Joodse leven binnen Nederland; C. J. Krachten van stichting Vrienden van het Cheider en mw. A. Jacobs-Steenstra gingen in op de plaats van de vrouw tijdens Joodse gedenkdagen, de sabbat en de huisgodsdienst; en oud-bibliothecaris R. A. W. Rosenberg sprak over de rol van de Joodse cultuur in Nederland.