Een veiligheidsaspect dat al tientallen jaren speelt, betreft de werk- en rusttijden van vliegers. Luchtvaartmaatschappijen willen over het algemeen zo veel mogelijk vlieguren uit hun piloten halen. Die geven vervolgens steeds aan dat de rusttijd tussen de vluchten grenzen stelt aan hun veilige inzetbaarheid.

Wettelijke regels, die per land of per continent gelden, moeten het evenwicht zo veel mogelijk bewaren voor wat gewenst en maximaal haalbaar is. Hoeveel vlieguren haalbaar zijn, en tegelijk veilig, blijft echter een heet hangijzer tussen maatschappijen en piloten.

Om vermoeidheid tegen te gaan, heeft de Federal Aviation Administration (FAA) in de Verenigde Staten recent een voorstel gedaan om de vlieguren en rusttijden in Amerika opnieuw vast te stellen.

Dat gebeurde in opdracht van het Amerikaanse Congres, mede naar aanleiding van een ongeval met een vliegtuig van Colgan Air in 2009. Tijdens de landing op Buffalo Airport in de staat New York verongelukte dat toestel, waarbij alle 52 inzittenden om het leven kwamen. De Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad (NTSB) kwam tot de conclusie dat de uitvoering van deze vlucht mogelijk werd verslechterd door (chronische) vermoeidheid van de piloten.

In 1995 kwam de FAA ook al met een voorstel tot aanscherping van de werktijden, maar daarover werd in ruim dertien jaar tussen de industrie en de pilotenvakbonden geen overeenstemming bereikt.

Het huidige FAA-voorstel, dat in augustus 2011 moet ingaan, omvat een minimale rustperiode van negen uur; een uitbreiding met een uur. Doordat de reistijd van de luchthaven naar het hotel nu ook als arbeidstijd geldt, krijgen vliegers daadwerkelijk de kans om negen uur te rusten voordat ze weer in het volgende rooster van start gaan.

Andere bepalingen in het voorstel behelzen dat piloten die tussen 07.00 en 13.00 uur de lucht ingaan, dertien uur achter elkaar mogen werken.

Europa heeft zijn eigen wettelijke regels. In Nederland zijn die dan weer –in verschillende cao’s– ten gunste van de vliegers verder aangescherpt. Bij Nederlandse maatschappijen is negen uur vliegen de standaard, maar kunnen piloten ook tot 14,5 uur in touw zijn. „Bij vluchten die langer dan negen uur duren, wordt een derde piloot ingezet en bij twaalf uur een vierde. Ze lossen elkaar dan af”, verklaart Evert van Zwol, voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Verkeersvliegers (VNV).

De VNV staat overigens kritisch ten opzichte van de Europese regels, die ter discussie staan. Van Zwol: „Ze worden te veel vanuit de economie gedicteerd en te weinig vanuit de veiligheid. Als nieuwe Europese voorstellen voor ons verkeerd uitpakken, overwegen we acties om het publiek hierover te informeren.”