Het felle licht van de zomerzon maakt plaats voor een breed spectrum aan zachtgele tinten. De lage stand zorgt voor lange schaduwen en geeft zo het landschap meer reliëf en diepte. Niet alleen het zonlicht verkleurt; een bladerdak dat in de zomer nog egaal groen was, transformeert in de herfst tot allerlei schakeringen van geel, rood en bruin. Een tapijt van prachtige bladeren verhult de loop van fiets- en wandelpaden. Eekhoorns zijn te druk met hun herfstschatten om zich aan fotografen te storen. De fotogenieke onderwerpen liggen de fotohobbyist vaak letterlijk voor de voeten.

Het schieten van een goed belichte herfstplaat vergt wel wat extra aandacht. Beelden van een camera in automatische stand ademen vaak niet de herfstsfeer zoals de fotograaf die proefde. De vele schaduwpartijen vormen een groot contrast met de zonovergoten delen. Ook een camera met een groot dynamisch bereik maakt de lichte delen –met de kenmerkende herfsttinten– vaak te flets. De kleuren van het najaarspalet zijn donker van aard; bruin, diepgeel, donkerrood. De lichtmeter in de camera heeft hier echter geen benul van en streeft naar een hogere helderheid. Standaard een halve tot tweederde stop onderbelichten biedt soelaas en levert een betere herfstfoto op.

Tegenlicht geeft in de zomer al snel lichtvlekken, overstraalde en kleurloze foto’s. In de herfst is de zonkracht echter veel minder. Gebruik tegenlicht nu om de structuur van een blad te benadrukken. Het licht van achteren laat nerven en bladstructuur prachtig uitkomen. Belicht ietsje over om het tegenlicht te compenseren. Komt het zwerk op de foto, besteed hier dan speciale aandacht aan. De hoge lichtintensiteit geeft op een zomerse vakantiekiek niet zelden een uitgebeten, overstraalde wolkenhemel. In de herfst komt de doortekening echter terug in de wolkenpartij. In de morgen en de avond staat de zon extra laag, waardoor hij de wolken als het ware van onder bestraalt. Een schilderachtige, geelgetinte lucht is het gevolg. Maak er gebruik van in de compositie.

De kleurenpracht in het najaar tergt de automatische witbalans tot het uiterste. Veel camera’s kiezen bij zonnig herfstweer een koele kleurtemperatuur. De witbalans instellen op ”bewolkt” geeft vaak een te geel resultaat. Dit benadrukt de herfstkleuren, maar geeft blauwe luchten een onnatuurlijke uitstraling. Daarnaast bestaat het gevaar dat door een te hoge kleurverzadiging het detail in gele en rode delen verdwijnt. Het gereedschap ”automatische niveaus” in fotobewerkingssoftware weet ook niet goed raad met de aparte herfstkleuren. In een poging het rood en het geel te onderdrukken, voorziet de programmatuur het beeld veelal van te veel groen of cyaan. De ervaren fotograaf past met de hand de kleurbalans aan, maar dit vergt veel gevoel voor kleuren. Een betere remedie is het meenemen van een vel papier. Stel hiermee ter plekke handmatig de witbalans in. Een andere mogelijkheid is om in een reeks kiekjes met dezelfde lichtomstandigheid het witte vel in het zonlicht te houden en mee te fotograferen. Eenmaal thuis dient deze foto als referentie. Geef in de fotosoftware aan dat wat echt wit is en de rest van de foto kleurt naar gelang bij.

De herfst is het seizoen van de veranderingen. Zonnige nazomerdagen wisselen druilerige af. De ene ochtend is mistig en windstil, de andere helder en met een stevige bries. Allemaal met hun eigen, specifieke fotokansen. Wind lijkt de grote vijand van de herfstfotograaf. Maar een regen van vallende blaadjes maakt een foto speelser en dynamischer. Geeft de wind niet thuis, dan kan fotograaf of assistent altijd zelf een paar handen met blad de lucht in gooien. Nadat de eerste lichting bladeren op de grond ligt, is de fotokoek zeker niet op. Hoe meer blad er valt, hoe meer vormen en structuren de overhand nemen. De nog aanwezige kleuraccenten krijgen onverdeelde aandacht. Een koude, heldere nacht zorgt soms voor mistbanken in de ochtend. Dit geeft door het beperkte blikveld een geweldige abstractie. Juist in een wat kaler bos zorgt mist –samen met de eerste zonnestralen– voor een schitterend schouwspel.

Stoel voor Spillebeen

Een serie herfstfoto’s is niet compleet zonder een mooie paddenstoelplaat. Door hun sterk verschillende vormen en kleuren zijn het dankbare en daarom veel gekiekte onderwerpen. Probeer standaardbeelden te voorkomen en zoek naar een creatieve insteek. Fotografeer zeker niet vanuit de hoogte, maar daal af tot kabouterniveau. Compacts en spiegelreflexen met liveview zijn hier in het voordeel. Wie het echt laag bij de grond zoekt, doet er goed aan een vuilniszak mee te nemen om op te liggen. Stop ook een stukje aluminiumfolie in de tas dat als reflectieschermpje kan dienen. Richt dit op de onderkant van de paddenstoel, zodat de sporen beter uitkomen.