Twee jaar geleden meldde de Israëlische Oudheidkundige Dienst al dat het de rollen digitaal wil maken. Deze week maakte de dienst meer details over het project bekend.

In de achterliggende drie jaar deed de dienst onderzoek naar de beste fotografietechnieken, informatiesystemen en conserveringsmethoden. Ook zocht ze naar fondsen.

Dankzij het Leon Levy Fonds en enkele andere fondsen is de uitvoering van het project nu mogelijk. Projectdirecteur Pnina Shor krijgt voor de uitvoering advies van een internationale groep van deskundigen.

Begin volgend jaar wordt in de laboratoria van de Oudheidkundige Dienst een systeem van het Amerikaanse bedrijf MegaVision geïnstalleerd. Dit maakt de digitale beeldopname van elk van de circa 30.000 fragmenten van de Dode Zeerollen mogelijk. De teksten zullen onder diverse golflengten in de hoogst mogelijke resolutie worden vastgelegd. De technologie maakt de letters die niet meer te lezen zijn weer zichtbaar. Ook voegt de dienst vertalingen en andere gegevens aan de fragmenten toe.

Tot nu kon maar een beperkt aantal wetenschappers de manuscriptdeeltjes bekijken. De eerste afbeeldingen voor het publiek zullen te zien zijn in de lente van 2011. De uitvoering van het hele project zal enkele jaren in beslag nemen.

„We zijn er trots op met een project te beginnen dat onbeperkte toegang biedt tot een van de belangrijkste archeologische vondsten van de twintigste eeuw”, aldus de directeur van de dienst, Shuka Dorfman. „Deze zijn cruciaal voor de bestudering van de Bijbel en de geschiedenis van het judaïsme en het christendom.”

In de jaren veertig van de vorige eeuw vonden bedoeïenen de eerste rollen in een grot bij Qumran, aan de Dode Zee. Prof. Eleazar Sukenik van de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem concludeerde in november 1947 dat de rollen die hij onder ogen kreeg van de Essenen waren. Een van de rollen bleek het boek Jesaja te zijn. Dit document was duizend jaar ouder dan het oudste manuscript dat toen bekend was.

Archeologen zochten daarna verder naar manuscripten rondom Qumran. In totaal hebben zij in elf grotten ongeveer 900 manuscripten gevonden, die in 30.000 fragmenten uiteen waren gevallen. Ze bestaan uit Bijbelse, apocriefe en sektarische geschriften uit de periode van de derde eeuw voor Christus tot de eerste eeuw na Christus in de talen Hebreeuws, Aramees en Grieks. Ze werden geschreven vanaf het einde van de derde eeuw v. Chr. tot de eerste eeuw n. Chr. De manuscripten vormen de belangrijkste archeologische vondst voor het jodendom en christendom. Ze bieden wetenschappers een schat van informatie over de Tweede Tempelperiode (536 v. Chr. tot 70 n. Chr.).

Zeven belangrijke manuscripten zijn te zien in het Heiligdom van het Boek in het Israël Museum. Deze worden jaarlijks door tienduizenden bezoekers bekeken. In de kelders van het Rockefeller Museum in Jeruzalem bevinden zich duizenden fragmenten van andere rollen, die niet voor het publiek toegankelijk zijn.

Experts vroegen zich af of de rollen in de toekomst leesbaar zouden blijven. Ze werden na 2000 jaar verwijderd uit een droge omgeving van de Dode Zee. In 1991 richtte de Oudheidkundige Dienst een laboratorium op dat bestemd was voor de conservering van de rollen. Het doel is de nieuwste conserveringstechnieken toe te passen.

Vele duizenden fragmenten werden in de jaren vijftig van de vorige eeuw ook gefotografeerd. Sindsdien is fotografie slechts beperkt toegestaan.

Het digitaliseringsproject van nu maakt in de toekomst de verzoeken om nog foto’s te maken overbodig en draagt dus bij aan de conservering.