D66-fractievoorzitter Dittrich zei donderdag dat CDA-onderhandelaar Balkenende en zijn VVD-collega Zalm hem onvoldoende tegemoet zijn gekomen op het punt van extra investeringen in het onderwijs en democratische vernieuwing.

D66 heeft in het verkiezingsprogramma staan dat er honderden miljoenen extra naar het onderwijs moeten. CDA en VVD willen de democraten wel wat tegemoetkomen, maar in de ogen van Dittrich onvoldoende.

Belangrijker is het conflict over de democratische vernieuwingen. D66 wil een gekozen burgemeester, een districtenstelsel en een correctief referendum. Over de eerste twee punten valt met Balkenende en Zalm te praten, maar over het referendum niet. Daar zijn de partijen mordicus tegen. D66 houdt daar echter aan vast. „Wij gaan niet deelnemen aan een kabinet als onze punten niet herkenbaar in beeld zijn gebracht”, zo zei Dittrich na afloop.

Balkenende en Zalm reageerden teleurgesteld op de houding van D66. Zij vinden dat D66 overvraagt. „Met kroonjuwelen ligt het altijd moeilijk. De VVD is blij dat we van het referendum af zijn. D66 heeft twee van de drie punten op het gebied van staatkundige vernieuwing kunnen binnenhalen. We willen praten over de gekozen burgemeester en over de vernieuwing van ons kiesstelsel. Dat is een fantastische prestatie voor zo’n kleine partij”, aldus Zalm.

Zowel CDA en VVD als D66 zullen het gesprek van donderdag laten bezinken en nagaan wat er voor mogelijkheden zijn om elkaar tegemoet te komen. D66 raadpleegt morgen in Groningen de achterban. Maandag komen Balkenende, Zalm en Dittrich opnieuw bij elkaar.

De verwachting is dat CDA en VVD die dag een beslissing zullen nemen over degene(n) die ze bij de echte onderhandelingen willen betrekken. De kansen voor ChristenUnie en SGP zijn gestegen na het stroeve overleg met D66.

Het gesprek met de kleine protestantse fracties verliep donderdag positief. Vooraf beklaagde ChristenUnie-fractievoorzitter Rouvoet zich nog over het feit dat de gesprekken met D66 veel langer waren dan met de christelijke fracties, maar vervolgens bleef hij bijna vier uur binnen. De woordvoerder van de informateurs benadrukte gisteravond dat uit de lengte van de gesprekken niets valt af te leiden over de serieusheid van de gesprekken. Voor de onderhandelaars en voor de informateur zijn de opties met D66 enerzijds en ChristenUnie en SGP anderzijds gelijkwaardig.

Rouvoet zei zelf na afloop van de besprekingen dat hij aan de onderhandelingstafel de bereidheid proefde om te beoordelen of een regeringscombinatie met ChristenUnie en SGP mogelijk is. Naar zijn mening zijn er voldoende aanknopingspunten voor een vervolggesprek. Dat zou vanmiddag tussen twee en zes uur plaatsvinden.

Ook de SGP’er Van der Vlies voelde zich serieus genomen, zo benadrukte hij donderdag na afloop van het gesprek. Volgens hem zou een combinatie CDA/ VVD/ChristenUnie/SGP op een constructieve manier met het parlement kunnen samenwerking.

De SGP-voorlichter verklaarde dat de taart die Van der Vlies had meegenomen ter gelegenheid van het 85-jarig bestaan van de SGP, „letterlijk en figuurlijk goed was gevallen.”