De gesprekken tussen de informateurs en de onderhandelaars van CDA en VVD, Balkenende en Zalm, enerzijds en ChristenUnie-fractievoorzitter Rouvoet en zijn SGP-collega Van der Vlies anderzijds duren maar voort. Aanvankelijk zouden CDA en VVD begin deze week een keuze maken voor degene(n) die zij zouden vragen om samen een regeerakkoord te schrijven. Dat moment is steeds opgeschoven en ligt nu op begin volgende week.

Dat duidt erop dat de besprekingen met ”klein christelijk” een serieus karakter hebben en dat van geen enkele zijde blokkades zijn opgeworpen. Donderdag spraken de betrokkenen bijna vier uur met elkaar. De protestantse partijen zeggen dat de gesprekken bijzonder constructief verlopen en ze zijn hoopvol gestemd over de vervolggesprekken. ChristenUnie en SGP krijgen van de onderhandelaars Balkenende en Zalm geregeld complimenten over hun constructieve opstelling.

Ook uit de achterban van zowel ChristenUnie als SGP komen bij de fracties positieve reacties binnen. De ChristenUnie heeft enkele dagen geleden een bijeenkomst gehouden met mensen uit haar achterban. Welke personen daaraan deelnamen wil de partij niet zeggen, maar de boodschap was duidelijk: Ga door op de ingeslagen weg.

Dat is ook het parool van de SGP-achterban. Bij de fractie komen tientallen e-mailtjes binnen en tot nu toe was er slechts één negatief. Gisteravond vergaderde het SGP-fractieteam met partijvoorzitter Kolijn, oud-kamerlid Van den Berg en de nummer drie op de lijst, financieel deskundige Dijkgraaf. Ook daaruit kwam de boodschap naar voren door te gaan. De staatkundig gereformeerden ervaren dat de gesprekken op hun weg zijn geplaatst en dat ze die daarom niet uit de weg mogen gaan. Het landsbelang weegt hen zwaar.

Bovendien kijken de SGP’ers naar het alternatief. Als de gesprekken met SGP en ChristenUnie op niets uitlopen, is logischerwijs D66 de derde coalitiepartner. En laat dat nu de partij zijn die de staatkundig gereformeerden, gezien de opvattingen van de sociaal-liberalen op ethisch en democratisch terrein, liever niet in de regering zien. In de afgelopen jaren heeft deze partij al te veel van haar ’kroonjuwelen’ kunnen realiseren.

Bronnen binnen ChristenUnie en SGP waarschuwen echter dat het nog lang geen gelopen race is. Beide partijen hebben met de grote jongens, CDA en VVD, nog diverse appeltjes te schillen. Het belangrijkst zijn de verschillen van mening over ethische zaken. Daar zullen de kleine protestantse partijen enkele duidelijke toezeggingen vragen, die met name de VVD pijn kunnen doen.

Probleem bij de ChristenUnie is bovendien dat de partij in de zomer van vorig jaar zeer kritisch stond tegenover het strategisch akkoord van het eerste kabinet-Balkenende. De partij eist nu extra toezeggingen op het gebied van milieu, ontwikkelingssamenwerking en asielbeleid.

Dat probleem heeft de SGP niet. De staatkundig gereformeerden stonden vorig jaar van meet af aan positief-afwachtend tegenover het beleid van Balkenende. Voor de SGP pleit verder dat Zalm en Van der Vlies ondanks hun verschillen van inzicht op tal van politieke terreinen persoonlijk goed met elkaar overweg kunnen. Deze goede persoonlijke verhouding was er enkele jaren geleden mede reden voor dat Zalm als minister van Financiën voetstoots meeging met de wens van de SGP om het randschrift op de gulden „God zij met ons” ook op de euro te plaatsen.

De SGP heeft bij de liberalen echter wel een zwaar imagoprobleem. Ideologisch liggen de partijen mijlenver uit elkaar. Met name het theocratisch gedachtegoed en de plaats van de vrouw binnen de SGP stuit veel VVD’ers tegen de borst. Moderne liberalen vinden dat Zalm bij zijn achterban niet kan aankomen met de mededeling dat hij samen met deze partij in één kabinet gaat zitten. Demissionair minister Remkes van Binnenlandse Zaken heeft dat al in niet mis te verstane bewoordingen duidelijk gemaakt.

Voor dit liberale probleem lijkt een oplossing voorhanden. De SGP zou namelijk wel een handtekening kunnen zetten onder een regeerakkoord en daarmee inhoudelijk verantwoordelijkheid kunnen nemen voor het te voeren beleid, maar geen bewindspersoon of -personen in het kabinet kunnen leveren. Díé optie zou in de parlementaire geschiedenis van ons land uniek zijn. De winst voor de SGP zou zijn dat D66 buiten de deur blijft. Belangrijk nadeel dat de SGP niet direct in het kabinet invloed uit kan oefenen.