Stadtkewitz werd ruim een week geleden uit de CDU-fractie in het deelstaatparlement van Berlijn gezet, omdat hij had aangekondigd een nieuwe partij te stichten. Hij lag al langer onder vuur om zijn contacten met rechtse populisten. Als bestuurslid van de Burgerbeweging Pax Europa verzette hij zich tegen de bouw van een moskee in Berlijn. Ook zijn uitnodiging aan Wilders leidde tot kritiek.

De speech van Wilders zou kunnen samenvallen met het CDA-congres dat nog over een politieke samenwerking tussen VVD, PVV en CDA moet oordelen, mits het tot een regeer- en gedoogakkoord komt tussen de drie partijen. Bronnen rond de onderhandelingen houden rekening met een akkoord in de week van 27 september, waarna het CDA-congres op 2 oktober gehouden zou kunnen worden.

Een eerdere speech van Wilders, vorige week in New York, leidde niet tot problemen in de kabinetsformatie. Wilders, VVD-leider Mark Rutte en CDA-fractievoorzitter Maxime Verhagen hebben eind juli afgesproken dat Wilders vrij is te zeggen wat hij wil over de islam, maar dat Rutte en Verhagen daar duidelijk en hard afstand van zullen nemen als ze het er niet mee eens zijn.