Drie kandidaten en twintig campagnemedewerkers werden vermoord en er waren zo’n 200 gevallen van intimidatie. Ziehier de trieste balans na enkele maanden verkiezingscampagne in Afghanistan (negentien keer Nederland, 32 miljoen inwoners). Vanwege het gebrek aan veiligheid waagden veel kandidaten zich niet aan een normale campagne buiten de deur. Ze deden het per telefoon, of achter gesloten deuren. Overigens waren lang niet in alle gevallen taliban debet aan het geweld; ook lokale krijgsheren en andere bestuurders weten hoe ze tegenstanders kunnen laten zwijgen.

PvdA-Europarlementariër Berman had liever gezien dat de verkiezingen een jaar waren uitgesteld. Hij leidde tijdens de presidentsverkiezingen van vorig jaar een waarnemersgroep van 170 mannen en vrouwen. Die verkiezingen verliepen dramatisch vanwege het vele geweld, de fraude en intimidatie van kiezers en kandidaten. En om dat niet nog een keer te laten gebeuren, stelden Berman en zijn team een rapport op met aanbevelingen. Berman constateert dat de internationale gemeenschap er niets mee heeft gedaan. „Er is gekozen om president Karzai de handen boven het hoofd te houden en de zaak te laten zoals die is.”

Pessimistisch over de verkiezingen van zaterdag is ook Martine van Bijlert, onderzoekster bij het Afghanistan Analysis Network (AAN), een denktank die zijn basis heeft in de Afghaanse hoofdstad Kabul. In haar rapport ”Who controls the Vote?” stelt ze vast dat de stembusstrijd opnieuw chaotisch, frauduleus en gewelddadig zal verlopen. In plaats van hun leven te beteren, ontdekte Van Bijlert dat kandidaten slechts één les hebben geleerd: fraude is de enige manier om de verkiezingen van zaterdag te winnen, en daarom hebben ze op grote schaal valse stembiljetten ingeslagen. Zo’n 17 miljoen van zulke biljetten circuleren er in het land, nog voor de verkiezingen zijn begonnen. En de zittende regering onder leiding van Karzai? Die doet even hard mee. Zo zou Karzai zijn ambtenaren en politieke vriendjes hebben bevolen ervoor te zorgen dat er straks een welwillend parlement tegenover hem zit.

Gelukkig maar dat de verkiezingen door twee neutrale commissies worden gemanaged, zou je denken. Maar de Onafhankelijke Verkiezingscommissie (IEC) en de Klachtencommissie (ECC) zijn minder neutraal dan is gewenst, constateert Van Bijlert in haar rapport. Zo eiste Karzai dat de leden van de commissies uitsluitend door hemzelf zouden worden benoemd. Zwakke schakels zijn verder de leden van lokale afdelingen, die onder grote druk van kandidaten staan –onder wie machtige krijgsheren– om mee te werken aan frauduleuze praktijken.

Vorige week kwam er een rapport uit over de Afghaanse verkiezingen van 2009, met aanbevelingen voor de stembusgang van zaterdag (”Lessons learned in preparing and conducting Elections in Afghanistan”). Het is van de hand van de Special Inspector General for Afghanistan Reconstruction (Sigar), een Amerikaanse overheidsinstelling die de democratisering van de Afghaanse politiek in de gaten houdt. Sigar kwam vorige week met een lijst van zestien verbeterpunten.

Aanbevelingen variëren van een betere registratie van kiezers (hoeveel zijn het er in totaal, en waar wonen ze?) en helderheid over de locaties van stem­bureaus, tot het zorgvuldig volgen van stembiljetten zodra deze zijn overhandigd. Zo doken er vorig jaar in sommige provincies meer stemgerechtigden op dan dat er inwoners waren. Verder dienen om veiligheidsredenen het stemmen en tellen voor het vallen van de avond klaar te zijn. De uitslagen moeten in letters worden uitgeschreven, vindt Sigar. De reden daarvoor is dat vorig jaar nogal wat nullen werden toegevoegd bij tegenvallende resultaten. Daardoor kon een kandidaat ineens niet honderd, maar duizend stemmen achter zijn naam zien staan. Het screenen van kandidaten op mogelijke oorlogsmisdaden moet ook beter. Ten slotte stelt Sigar vast dat Afghanistan te veel verkiezingen heeft: de komende zeventien jaar maar liefst veertien. „Dat is niet vol te houden, gezien de hoge kosten en vanwege de enorme inspanningen die zo’n landelijke verkiezing vraagt.”

Het dubieuze karakter van de verkiezingen van zaterdag werd onlangs ook door Thomas Ruttig benadrukt. Ruttig, onderzoeker bij het eerder­genoemde AAN, wijst erop dat van de in totaal 2502 kandidaten er slecht 31 nadrukkelijk een link hebben met een politieke partij. Partijpolitiek mag dan naar westerse maatsteven het hart van een democratisch bestel zijn, in Afghanistan is het uit den boze. Vooral Karzai doet zijn best om partijen uit het parlement te weren. Hij werkt liever met individuele parlementariërs zonder politiek program.