Een kelder bouwen is voor veel aannemers een gokje. „Ze overzien de risico’s niet en gaan soms gillend failliet”, betoogt Wim van Looijengoed, commercieel directeur van het bedrijf, met enig gevoel voor dramatiek.

„In Nederland is vaak sprake van hoge grondwaterstanden; in steden is de bodem meestal vervuild en staat de bebouwing in veel gevallen dicht bij de plek waar de kelder moet komen”, somt Van Looijengoed op.

Om het vele grondwater tegen te houden, slaan veel aannemers stalen damwanden of bouwen een boorpalenwand om de locatie. Vervolgens graven ze een gat, waaruit ze soms een halfjaar lang grondwater moeten wegpompen; een dure bijkomstigheid, zeker als blijkt dat het grondwater vervuild is en gezuiverd moet worden. Bovendien heffen provincies en waterschappen leges over elke kuub geloosd grondwater. „Sommige gemeenten hebben grondwaterbemaling inmiddels ook ontdekt als melkkoe: per kuub water die geloosd wordt, brengt de gemeente Wassenaar bijvoorbeeld 54 eurocent in rekening. En dat loopt flink in de papieren. Zeker als de aannemer of particulier hier geen erg in heeft, kan zo’n gemeentelijke heffing een financiële strop betekenen.”

Verzekeringsmaatschappijen dekken zich ook steeds meer in tegen de risico’s van kelderbouw, merkt Van Looijengoed.

„In de kleine lettertjes van adviesbureaus staat bijvoorbeeld dat een stalen damwand minimaal 5 meter van de kelderwand moet staan. Maar vaak is die ruimte er niet en is de afstand slechts 1 of 2 meter. Na de oplevering van de kelder moeten de damwanden verwijderd worden. Die zitten soms 20 meter diep in de grond. Het komt voor dat de kraan bij het verwijderen van het staalprofiel een scheur in de verse kelderwand trekt. De verzekering geeft dan niet thuis, met een beroep op de kleine lettertjes.”

Aannemers ontlopen die risico’s graag en kloppen daarom steeds vaker aan bij MBS, merkt de directeur. „Hoewel het door de crisis niet goed gaat in de bouw, groeien wij nog steeds.”

De afzinkkelder van het bedrijf heeft de nadelen van de traditionele kelderbouw in mindere mate. Er hoeft geen diepe bouwput gegraven te worden, meestal zijn damwanden niet nodig en er hoeft veel minder grondwater weggepompt te worden. „Een afzinkkelder kan zelfs strak naast een woonhuis geplaatst worden”, glimlacht Van Looijengoed.

In het voortraject laat MBS een verkennend bodemonderzoek uitvoeren: is de bodem vervuild of niet? Daarna heeft bodemsondering plaats. „Dat gebeurt met een lange naald die in de bodem steekt, waarmee de hardheid van de grondlagen wordt bepaald. In Amsterdam stuiten we bijvoorbeeld pas op een diepte van 23 meter op de eerste harde laag. Daarboven is het net een dikke erwtensoep.”

Van Looijengoed laat ook de grondwaterstand en mogelijke welvorming onderzoeken. „Sommige gebieden hebben grondwater dat onder druk opgesloten zit onder een harde laag. Ga je daar doorheen, dan kun je in het ergste geval een polder onder water zetten. Bij Rotterdam zijn we daarom gestopt met het afzinken van een kelder. De stijgdruk van het grondwater was er tijdelijk veel te hoog.”

Daarna worden alle prefab kelderwanden –als een doos zonder bodem– op de bouwlocatie op het geëgaliseerde maaiveld neergezet. MBS plaatst vooraf trekankers met trekstangen in de wanden op 20 meter diepte in de bodem. Op deze trekstangen worden hydraulische cilinders bevestigd die de massieve kelderwanden computergestuurd naar beneden trekken, elk met een kracht van maximaal 40 ton. Tussen de wanden hangen stempelramen, buizenconstructies die voorkomen dat de wanden doorbuigen door de gronddruk van buitenaf. Hoogtemeters houden met laser continu bij of de wanden gelijkmatig zakken.

Tijdens het zakken graven minikraantjes de grond weg uit de kelder. Na een à twee dagen is de kelder op diepte. Daarna wordt de betonnen vloer in de kelder gestort. „Deze vloer hoeft niet extreem dik te worden om drijven op grondwater te voorkomen, omdat we deze vaststorten aan trekankers onder de vloer.”

Ook de gaten van de trekstangen en de hoeken van de kelder worden volgestort met beton. Ten slotte worden alle stortnaden –waar de put mogelijk zou kunnen lekken– preventief geïnjecteerd met een kunsthars.

Bij een hoge grondwaterstand graaft MBS alleen de grond af zonder het grondwater te bemalen – het zogenaamde nat afzinken. Als de kelder op diepte is, wordt een vloer van onderwaterbeton gestort. Wanneer dit is uitgehard, pompt MBS de kelder leeg.

MBS heeft inmiddels twee grote afzinkkelders (1500 vierkante meter) geplaatst in Egmond aan Zee (zie video). Het bedrijf is 3 september gestart met de bouw van een exemplaar van 1000 vierkante meter voor een particulier in Rotterdam. „Die heeft er onder meer een zwembad in gepland en een garage voor zijn auto en die van zijn vrouw.”

Van Looijengoed merkt dat vooral de grote en de kleine aannemers bij hem aankloppen. „Zij willen –net als wij– risico’s zo veel mogelijk uitsluiten.

www.afzinkkelder.nl; www.multibouwsystemen.nl

Leergeld

Directeur Wim van Looijengoed van MBS vertelt dat het afzinken van kelders niet altijd vlekkeloos verloopt. „Wij hebben ook leergeld betaald.”

Zo hoorde hij dat een aannemer van plan was voor de bouw van een kelder een put van 8 meter diep te graven in het Gelderse Kerkdriel. „Alleen de boorpalenwand zou hem al 280.000 euro hebben gekost.” Van Looijengoed rook een kans om een afzinkkelder te plaatsen en wist de aannemer te overtuigen.

„Toen de kelder op diepte was, belde de aannemer me op en zei dat de stempels zo krom trokken als een banaan. Foute boel”, meende Van Looijengoed en spoedde zich erheen. „De constructeur had zich onvoldoende gerealiseerd dat de grondwaterdruk op die diepte erg hoog zou zijn.”

Net op tijd plaatsten ze op zaterdagavond een extra steun. In de tussentijd bleken de wanden weer milimeters dichter naar elkaar te zijn gebogen. „De kelder stond op instorten”, vertelt de directeur. „We zijn daar door het oog van de naald gekropen.” MBS heeft nu geïnvesteerd in extra zware stempels om dit te voorkomen.