Topmilitair wilde Irak-verhoren geheim houden
DEN HAAG (ANP) – Pieter Cobelens, de huidige directeur van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst MIVD, wilde in 2003 omstreden verhoren door Nederlanders van gevangenen in Irak onder de pet houden. Hij wilde een mogelijke rel in de media voorkomen. Hij vond dat de MIVD, die de verhoren afnam, zelf maatregelen moest nemen om mogelijk ontoelaatbare verhoortactieken tegen te gaan. Andere topmannen bij Defensie drongen wel aan op aangifte bij het Openbaar Ministerie, toen er aantijgingen binnenkwamen van gevangenen. De aangifte volgde ook.
Dat staat in het maandag gepresenteerde boek Missie in Al-Muthanna over de Nederlandse bijdrage in Irak van 2003 tot 2005, geschreven door Thijs Brocades Zaalberg en Arthur ten Cate. De auteurs zijn onderzoekers van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH). Minister Eimert van Middelkoop (Defensie) nam het boek in Den Haag in ontvangst en benadrukte dat Defensie de grenzen heeft verlegd en van een gesloten organisatie steeds meer open is geworden.
Cobelens was destijds souschef Operatiën van de Defensiestaf, die leiding gaf aan de dagelijkse Nederlandse operaties. De aangifte in 2003 bij het OM in Arnhem leidde toen overigens niet tot strafrechtelijke vervolging. Enkele jaren later kwam de kwestie alsnog volop in de media toen de media berichtten over martelingen. Dat leidde tot veel ophef waarna een woedende minister van Defensie Henk Kamp een commissie aan het werk stelde, die de kwestie alsnog moest uitzoeken. Kamp was destijds op de hoogte gebracht van de praktijken, waarna de aangifte volgde.
De auteurs zelf wijzen op het bijzondere karakter van de SFIR-missie in Irak, die steeds meer verweven raakte met de internationaal omstreden Amerikaans-Britse bezetting. De Nederlandse regering wilde juist elke verbondenheid met de bezettingsmacht vermijden maar in de praktijk hielden de Nederlandse militairen zich toch steeds meer bezig met de handhaving van de orde, de bestrijding van criminaliteit en hulp bij de opbouw van bestuurlijke capaciteit.
Cobelens is als MIVD-baas niet onomstreden. Onder zijn leiding werd een intern onderzoek in gang gezet naar twee MIVD-medewerkers die werden verdacht van fraude. Een commissie concludeerde onlangs dat de MIVD hierin steken heeft laten vallen door onterecht bijzondere bevoegdheden in te zetten.