De daling van de rente was afgelopen maand ongekend, lichtten pensioenexperts van adviesbureau Mercer toe. De rente bedroeg eind juli nog 3,28 procent en was eind augustus weggezakt naar 2,52 procent. Het bureau verwacht dat de actuele dekkingsgraad van alle zeshonderd pensioenfondsen gemiddeld uitkomt op 91 procent, waar een dekkingsgraad van 105 procent vereist is.

Door de onrust over het mogelijk korten van de pensioenuitkeringen, zijn de ogen meer dan voorheen gericht op de dekkingsgraden. De Nederlandsche Bank (DNB) heeft eerder deze zomer aangekondigd dat veertien fondsen die er slecht voorstaan, mogelijk komende januari al moeten korten.

Als vrijdag blijkt dat meer fondsen verder zijn weggegleden, heeft dat niet direct consequenties. Eind december is het officiële peilmoment waarna DNB bepaalt welke fondsen nog meer actie moeten ondernemen. Die actie hoeft niet per se korten te zijn. Fondsen kunnen ook besluiten om de premie te verhogen of ondernemingen kunnen een bedrag in hun eigen pensioenfonds storten.

Toch is een lage dekkingsgraad in augustus al een belangrijk voorteken voor wat er later in het jaar kan volgen, zegt Marc Heemskerk van Mercer. „Als de dekkingsgraad van een fonds in augustus ver is gezakt, is het voor een fonds erg lastig om die in december weer omhoog te krijgen.”

Koepels van pensioenfondsen lieten donderdag weten opnieuw bij de politiek aan te dringen op soepeler toepassing van de regels waaraan zij moeten voldoen. Net als de vakbeweging en de werkgevers vinden zij dat de rente veel te zwaar wordt meegewogen.

Een ander aspect dat de dekkingsgraad nog verder zal drukken is de nieuwe berekeningen van het Actuarieel Genootschap, waaruit blijkt dat de Nederlandse bevolking ouder wordt. Sommige fondsen namen die in augustus al mee, de meesten doen dat pas in september. „Fondsen moeten hierdoor extra geld reserveren. Ook dat hakt in op de dekkingsgraad, maar blijkt pas later dit jaar”, zei Heemskerk.

Vijf grote pensioenfondsen waaronder ambtenarenfonds ABP en Zorg en Welzijn, hebben al laten doorschemeren dat hun dekkingsgraad ook in augustus onder de maat is. Vrijdag plaatsen zij in de dagbladen een advertentie waarin zij uitleggen dat de lage rente en het stijgen van de levensverwachting de fondsen voor problemen stelt. Als de situatie niet verandert kan dat betekenen dat de pensioenuitkeringen in 2012 naar beneden moeten. De fondsen zien verlaging van de uitkeringen als laatste redmiddel.