Precies omschrijven wat hij deed als programmamanager van de hulpverleningstak van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), Kerk in Actie, is niet echt eenvoudig. Kerk in Actie, dat het zendings- en diaconale werk van de Protestantse Kerk uitvoert, zit op z’n zachtst gezegd nogal ingewikkeld in elkaar. Begin volgend jaar zwaait ds. Van der Plas (63) officieel af.

Op het Protestants Landelijk Dienstencentrum in Utrecht heeft hij zijn kamer in de nok van het gebouw. Er is ruimte voor een flinke vergadertafel en daar heeft de predikant de afgelopen jaren veel plezier van gehad. „Kerk in Actie aansturen is een echte vergaderfunctie. Soms vijf, zes meetings op een dag. Daar schrik ik niet van. Al zou ik het zonder de zondagse prediking absoluut niet uithouden.”

Ds. Van der Plas kreeg landelijke bekendheid toen hij, als gereformeerdebonder én als preses van de synode van de Nederlandse Hervormde Kerk, de kerkvereniging van hervormden, gereformeerden en luthersen moest begeleiden. „Het was mijn verantwoordelijkheid toen leiding te geven aan de kerk en ik ben daar niet voor weggelopen. Maar het was de zwaarste periode uit m’n ambtelijke loopbaan.”

Toen de Protestantse Kerk in Nederland in de persoon van ds. J.-G. Heetderks een eerste preses koos, zat zijn werk erop. „Ik ben toen hoofd geworden van het regionale dienstencentrum van de PKN in Zuid-Holland. Ook weer een managersfunctie. We hebben daar met elkaar goed werk geleverd, durf ik wel te zeggen. Er waren grote tekorten en die hebben we weg kunnen werken.”

In 2006 verhuisde ds. Van der Plas de inhoud van zijn bureauladen opnieuw naar Utrecht. „Ik werd toen teamleider Europa en Noord- en Latijns-Amerika bij Kerk in Actie en adjunct-hoofd buitenland. In 2007 werd ik programmamanager.”

Ds. Van der Plas was in die uitvoerende functie vooral verantwoordelijk voor het overkoepelende en financiële beleid van Kerk in Actie. „Het is heel moeilijk uit te leggen wat ik doe, omdat je in deze functie zeker niet de enige verantwoordelijke bent. Er zijn tal van onderdelen die door andere mensen worden geleid en samen zijn we verantwoordelijk voor het zendings-, diaconale en ontwikkelingswerk dat Kerk in Actie doet voor de Protestantse Kerk in samenwerking met de interkerkelijke organisatie ICCO. Noem mij de ”linking pin” tussen allerlei bestuursorganen in onze kerk die te maken hebben met Kerk in Actie.”

De predikant gaat nu, nadat hij veertig dienstjaren als predikant heeft gewerkt, met emeritaat. Tot zijn 65e zal hij zich echter als emeritus nog voor 30 procent inzetten voor Kerk in Actie. „Zo hebben we dat afgesproken. Ik moet er niet aan denken om nu al achter de geraniums te moeten zitten.”

Een gereformeerdebonder aan de leiding van de, vooral in orthodoxe hoek, bij tijden best wel stevig bekritiseerde organisatie Kerk in Actie. Spetterde dat niet?

„Dat viel mee. Je moet niet vergeten dat ik hier niet op deze post zit als een soort zendeling. Ik heb geprobeerd om in deze functie leiding te geven aan Kerk in Actie, die een afspiegeling is van de breedte van de kerk. En natuurlijk heb je dan de mogelijkheid om op onderdelen te sturen, maar mijn taak was in de eerste plaats om goed beleid te maken. En dat heb ik geprobeerd te doen.”

Kerk in Actie doet niet anders dan ontwikkelingswerk. Van zending kun je niet meer spreken, zeggen critici.

„Dat is aantoonbaar onjuist. Van ons budget, dat op jaarbasis 30 miljoen euro bedraagt, gaat 37 procent naar zendingsactiviteiten en 55 procent naar het werelddiaconaat.”

Maar wat verstaat u onder zending?

„De zendingsactiviteiten van Kerk in Actie sluiten altijd aan bij dat wat plaatselijke kerken doen. Wij stichten geen nieuwe kerken, dat klopt. Als dat onder zending wordt verstaan, dan doen we dus niet aan zending. Maar zending is natuurlijk veel meer dan alleen kerken stichten.”

De GZB functioneert niet voor niets als een aparte organisatie in de PKN.

„Wij zijn een andere, bredere en veel grotere organisatie dan de GZB. In het project Luisterend Dienen hebben wij trouwens geprobeerd een brug te slaan naar de GZB. Dat werkt erg goed. Sinds de vorming van de PKN in 2004 zijn het niet meer alleen Gereformeerde Bondsgemeenten die geld ophalen voor Luisterend Dienen, maar ook confessionele gemeenten. En daar zijn we natuurlijk dankbaar voor.”

U hebt angst voor de geraniums. Hoe moet dat straks?

„Ik mag tot nu toe iedere zondag preken. Meestal twee keer. Dat is voor mij altijd een harde voorwaarde geweest bij iedere functie die ik aannam. Ik wilde blijven preken en als dat niet kon, zou ik de functie niet hebben aangenomen. Ik wil namelijk contact houden met de gemeente. Maar ik geef toe dat het de afgelopen tijd wel hard werken is geweest. Ik hoop de komende tijd meer ruimte te krijgen voor Schriftstudie. Ik merk steeds meer hoe nodig dat is. Sterker: juist daarin zie ik een stuk nood, ook in de Gereformeerde Bond. Predikanten zeggen te luisteren naar de tekst en nog eens te luisteren en na te denken en dan is er een preek. Wij leerden dat vroeger toch anders. Wat staat er en in welke context? En hoe voorkomen we in de prediking dat we alleen de heiliging aan de orde stellen in de trant van: ”Wij zijn verlost, God heeft ons welgedaan” en nu moeten we verder. Het gaat om het Schriftuurlijk-bevindelijke leven. Daar mogen we nooit van wegraken, want dan gaat het mis.”

Ds. Van der Plas

Arie van der Plas werd geboren in 1946. Na zijn studie aan de universiteit van Utrecht werd hij in 1970 bevestigd tot predikant van de hervormde gemeente van Ooltgensplaat. Daarna stond hij achtereenvolgens in Rijssen, Bergambacht, Urk en Waddinxveen. In 1998 werd hij lid van de synode van de Nederlandse Hervormde Kerk en van 2001 tot mei 2004 was hij preses van de synode. Na de kerkvereniging op 1 mei 2004 werd hij hoofd van het Protestants Dienstencentrum in Zuid-Holland. In 2006 trad hij in dienst bij Kerk in Actie, waar hij sinds 2007 programma-manager is.

Op 1 september werd aan ds. Van der Plas, na veertig dienstjaren als predikant, de status verleend van emeritus predikant.