Droomdatum Rutte steeds verder weg
DEN HAAG – Voor 1 juli moet er een nieuw kabinet zijn, zei VVD-leider Rutte vlak voor de Kamerverkiezingen van 9 juni. Die datum is inmiddels al lang verstreken. Sterker nog, de formatieduur is sinds zondag over het naoorlogse gemiddelde van 87 dagen heen gewipt.
De afgelopen drie maanden zijn verschillende opties gewogen en is over paars plus en over een rechts minderheidskabinet van VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV daadwerkelijk onderhandeld. Een kabinet is er echter nog steeds niet.
PvdA’er Drees had het in 1948 sneller voor elkaar. Zijn eerste kabinet was al binnen 31 dagen na de verkiezingen een feit. CDA-leider Lubbers formeerde in de jaren tachtig ook voortvarend: zijn kabinetten waren in 57, 53 en 62 dagen klaar.
Premier Balkenende had in het roerige jaar 2002 na 68 dagen een kabinet met VVD en nieuwkomer LPF op het bordes staan. Zijn tweede kabinet stond er in 2003 na 125 dagen. De laatste coalitie onder zijn leiding, met CDA, PvdA en ChristenUnie, was in 2007 na 93 dagen een feit.
De langste Nederlandse formatie was die in 1977, toen PvdA-leider Den Uyl er maar niet in slaagde zijn tweede kabinet te formeren. Van Agt (CDA) en Wiegel (VVD) waren er na het mislukken van de besprekingen tussen PvdA, CDA en D66 vervolgens razendsnel uit, maar al met al waren er sinds de verkiezingen al wel 208 dagen verstreken.
Een lastige formatie was ook die van het eerste paarse kabinet in 1994, met een duur van 111 dagen. In de eerste zes weken werd intensief overlegd tussen de fractieleiders van PvdA, VVD en D66, totdat VVD-leider Bolkestein zich terugtrok uit de onderhandelingen. Een patstelling was het gevolg, omdat PvdA, VVD, D66 en het CDA allemaal een andere coalitievoorkeur hadden.
De koningin vroeg PvdA-leider Kok vervolgens een conceptregeerakkoord te schrijven waar andere partijen vervolgens bij konden aanhaken. Daarmee legde hij een succesvolle basis voor zijn eerste kabinet.
Rutte wil dat kunstje nu herhalen. De koningin vond dat enkele weken geleden nog een „waagstuk”, maar wellicht krijgt de VVD’er nu wel zijn zin.