De oproep was bedoeld om de Vlaams-nationalistische N-VA en de CD&V (Vlaamse christendemocraten) onder druk te zetten. Zij wezen zondag een compromisvoorstel van Di Rupo af. De vijf andere partijen (Vlaamse socialisten en groenen en Franstalige socialisten, christendemocraten en groenen) waren wel positief.

CD&V reageerde maandag terughoudend maar niet afwijzend op de woorden van Di Rupo. Partijvoorzitter Wouter Beke zei zich niet aangesproken te voelen door de kritiek. Hij wacht nieuwe initiatieven van de preformateur af.

De N-VA heeft nog geen reactie laten horen. Deze partij, die bij de parlementsverkiezingen van 13 juni als grootste eindigde, speelt een sleutelrol in de formatie. Partijleider Bart De Wever wordt in Franstalig België gezien als de hoofdschuldige aan de impasse waarin de gesprekken terecht zijn gekomen.

Na de weigering van N-VA en CD&V om zijn compromistekst te aanvaarden, ging Di Rupo zondag naar koning Albert II om zijn opdracht terug te geven. Maar de vorst weigerde het ontslag, waarop de preformateur ermee instemde om zijn karwei af te maken. Tijdens een persconferentie zei Di Rupo maandag dat hij dat doet „uit staatszin.” Dezelfde woorden gebruikte hij anderhalve week geleden. Ook toen wilde hij het bijltje erbij neergooien maar wist de koning hem te bewegen aan te blijven.

Vorige week leek er schot te komen in de Belgische formatie, toen de partijen het in principe eens werden over een herziening van de wet die de financiering van de deelstaten regelt. Daardoor zouden Vlaanderen en Wallonië meer autonomie kunnen krijgen, zoals vooral de Vlamingen willen.

Maar toen Franstalige onderhandelaars in de media suggereerden dat ze de gemaakte afspraken op de lange baan zouden schuiven, stak het wantrouwen bij de Vlaamse partijen de kop weer op. Met name De Wever stelde zich daarna onverzettelijk op.

Behalve over een staatshervorming moeten de partijen het zien eens te worden over een splitsing van het tweetalige kiesdistrict Brussel-Halle-Vilvoorde (al decennia een Vlaamse eis) en meer geld voor het bestuur van Brussel (iets waarop de Franstaligen aandringen). N-VA en CD&V willen pas met extra geld voor Brussel over de brug komen als ze harde garanties hebben dat de financieringswet wordt aangepast.

Om hen tegemoet te komen stelde Di Rupo, zelf een Franstalige socialist, maandag voor om snel een werkgroep te installeren, die de vereiste wetswijzing moet voorbereiden. Het Belgische planbureau kan dan becijferen of tot die leidt tot „een verarming van een deel van de bevolking.” Daarvoor bestaat vooral vrees in Wallonië en Brussel.

Op verzoek van de koning sprak Di Rupo maandag ook met de sociale partners over de gerezen situatie.