Landbouwminister Verburg begon haar dag donderdag vol hoop. „Vandaag laat ik me graag verrassen door CDA-prominenten die aangeven dat ze vertrouwen hebben in het beoordelingsvermogen van de fractie”, twitterde ze ’s morgens verwachtingsvol. Het omgekeerde was echter het geval. ’s Avonds was het Binnenhof in rep en roer door de zoveelste CDA-prominent die zich tegen de onderhandelingen met de PVV keerde. Nota bene Lubbers himself.

Geen wonder dat CDA-Kamerlid De Rouwe gisteren een twitter de wereld in zond met de verzuchting of er nu eens geen „time out moet komen voor prominenten.” Het is duidelijk: een deel van de partij is het spuugzat. Aantjes, Van Agt, Van den Broek, Maij-Weggen, Andriessen. Beste prominenten, kunt u éven zwijgen?

Hoewel ze zich in het CDA momenteel het meest laten horen, kennen ook andere partijen het verschijnsel. Het bekendste voorbeeld is VVD-erelid Wiegel. Zijn politieke glorietijd was al lang voorbij toen hij, inmiddels commissaris van de Koningin in Friesland geworden, zich als het ”orakel van Ljouwert” nog regelmatig in politieke en partij-interne discussies stortte.

In de PvdA lijken orakelende coryfeeën dunner gezaaid, maar ook daar dook het verschijnsel vroeger wel op. Het was met name de linksgeoriënteerde Pronk die niet alleen vele jaren in diverse kabinetten minister was, maar die ook buiten die perioden graag zijn stem verhief om de partij vanaf de zijlijn de les te lezen.

Prominenten kunnen in hun eigen partij knap lastig zijn. Zo terroriseert Van Agt al jaren het CDA met zware kritiek op het zijns inziens onethische Midden-Oostenbeleid. En reken maar dat landbouwminister Brinkhorst het irritant vond dat zijn partijgenoot Terlouw hem in 2001 in krachtige bewoordingen verweet een te rigoureus MKZ-beleid te voeren, dat volgens de D66-prominent leidde tot „kafkaëske toestanden.”

Een enkele maal is het ingrijpen van een vooraanstaande oudgediende echter ook heilzaam voor een partij. Dat bleek in 2005 toen het D66-congres, na een kabinetscrisis over de gekozen burgemeester, het zogeheten Paasakkoord, waarin de breuk tussen CDA, VVD en D66 werd gelijmd, dreigde weg te stemmen. In een van spanning zinderende vergadering gaf oud-partijleider Van Mierlo de doorslag; hij steunde de partijtop en dus deed het congres dat ook.

Prominenten kunnen in hun eigen partij veel bereiken, maar hun invloed neemt, in een tijd waarin het collectief geheugen taant en het respect voor een éminence grise wegebt, af. Tekenend is de manier waarop de nog jeugdige Balkenende in 2003 de oud-ARP’er Aantjes wegzette, die Balkenende publiekelijk had verweten te sterk verkleefd te zijn aan het pluche. „Ik weet dat de heer Aantjes binnenkort tachtig jaar wordt. Ik denk dat het goed is dat hij zich gaat concentreren op zijn verjaardagsfeest.”

Prominenten hebben invloed, maar die invloed is begrensd. CDA-lastpak Van Agt beseft dat heel goed. Nadat hij deze week onthulde wellicht naar D66 of GroenLinks te zullen overstappen, kwam hij van dat voornemen schielijk terug. Reden: wie uit de partij is, is per definitie geen partijprominent meer. Naar hem hoeft –o, wat een rust– niemand meer te luisteren.