In de ogen van de D66-leider heeft hij het proces uit zijn handen laten vallen en is er vervolgens op gaan zitten. Volgens Pechtold had Lubbers zijn opdracht moeten teruggeven of terug naar de koningin moeten gaan voor een nieuw mandaat. Hij vindt dat Lubbers’ conclusies halverwege zijn consultatieronde voorbarig waren toen hij meteen instak op een minderheidsvariant.

Pechtold wreef CDA-fractievoorzitter Maxime Verhagen in dat hij het nu niet meer heeft over zijn eerdere „ononderhandelbare randvoorwaarden”. Nog geen vier maanden geleden wees Verhagen als het om de PVV ging nog op segregatie, polarisatie, escalatie en uiteindelijk confrontatie, aldus de D66-leider.

Pechtold riep de 52 VVD’ers en CDA’ers in de Kamer op om zich te bezinnen en het proces van onderhandelingen tussen de VVD, CDA en de PVV te stoppen. „Een meerderheid van 76 zetels betekent dat ieder van u individueel dit proces kan stoppen. Of volledig verantwoordelijk is voor het resultaat. Ieder van u…”, aldus Pechtold.

GroenLinks-leider Femke Halsema noemt een minderheidskabinet van VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV „de slechtst denkbare variant”, ook voor de betrokken partijen.

Halsema verweet VVD-leider Mark Rutte in het Kamerdebat een kabinet te willen met „een vuilspuiende PVV naast u en polarisatie in het parlement”, terwijl er alternatieven zijn. Volgens de GroenLinks-fractievoorzitter is de PVV van Geert Wilders „het tegengestelde van constructief” door „vrees en haat te verspreiden”.

Fractieleider Maxime Verhagen van het CDA verliest in de ogen van Halsema zijn positie om te spreken over vrijheid van godsdienst. Volgens haar blijkt nu dat het CDA bezuinigingen in de sociale zekerheid belangrijker vindt.

PvdA-fractievoorzitter Job Cohen heeft zijn pijlen woensdag in het debat over de formatie vooral op CDA-fractievoorzitter Maxime Verhagen gericht. Die verweet hij het een te zeggen, maar het andere te doen.

Cohen stelde dat het CDA de afgelopen weken een „bizarre schonehandenredenering” heeft gehanteerd. „Als je zulke grote politieke en rechtstatelijke bezwaren hebt dat je niet met ministers van de PVV in één kabinet wilt zitten, maar je laat je politiek wel in stand houden als kabinet door dezelfde partij, dan zeg je het één maar je doet iets anders. Het is Jacobs stem, maar het zijn Esaus handen. Om een bord linzen. Om de macht”, zei Cohen in de richting van Verhagen.

Cohen zei verder dat het CDA slechts enkele weken nodig had „om de rol van bescheiden verliezer die niet tot een kabinet toetreedt, in te ruilen voor de rol van ‘kingmaker’ van Geert Wilders”. Hij verweet Verhagen dat die alle eisen aan de PVV om etnische registratie en kopvoddentaks op te geven, heeft laten vallen.

De SGP heeft nog geen definitief oordeel over de beoogde coalitie van VVD en CDA met gedoogsteun van Geert Wilders’ PVV, maar is wel blij dat de onderhandelingen over een paars-plus-coalitie achter de rug zijn. Dat stelde Elbert Dijkgraaf, vicefractievoorzitter van de SGP woensdag in de Tweede Kamer.

De SGP wacht af wat er in het regeerakkoord komt te staan over zaken als euthanasie en abortus, maar Dijkgraaf verwacht daarvan een betere uitkomst dan bij ‘paars-plus’ zou gebeuren. „Dit is een krappe meerderheid, maar het is een meerderheid”, aldus Dijkgraaf, die aangaf dat ook getalsmatig grotere meerderheidscoalities geen garantie voor succes zijn. „Een van ruimste meerderheden was het kabinet Den Uyl-Van Agt dat het al heel snel moeilijk kreeg, terwijl het krappere kabinet Van Agt-Wiegel het veel langer volhield.”

VVD, PVV en CDA vinden het debat over het eindverslag van informateur Ruud Lubbers ontijdig, maar blokkeren het niet. Dat liet PVV-fractievoorzitter Geert Wilders weten, voorafgaand aan het begin van het debat over de kabinetsformatie.

„Ik begrijp dat de druiven zuur zijn”, zei Wilders over de linkse partijen. Wilders, Rutte en Verhagen zullen niet deelnemen aan het debat en ook niet ingaan op vragen. „We zullen geen vragen beantwoorden, maar wel zo veel mogelijk genieten”, zei Wilders.

Ook VVD-fractievoorzitter Mark Rutte had al gezegd dat hij na de onderhandelingen verantwoording wil afleggen, „desnoods tot diep in de nacht als men dat wil”.

De Tweede Kamer komt woensdag terug van zomerreces om met informateur Ruud Lubbers te debatteren over het onderzoek naar een minderheidskabinet van VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV. D66-leider Alexander Pechtold heeft met steun van de PvdA, SP en GroenLinks het debat aangevraagd.

Volgens Pechtold vallen de onderhandelingen over een minderheidskabinet buiten de opdracht van de informateur, omdat hij moest zoeken naar mogelijkheden voor een meerderheidscoalitie.

Op de publieke tribune van de plenaire zaal van de Tweede Kamer is woensdagmiddag geen stoeltje onbezet. Tijdens het reces komen altijd wel groepjes mensen voor een rondleiding naar de Tweede Kamer, maar een dergelijke opkomst is opmerkelijk. Een commissiezaal naast de plenaire zaal is opengesteld voor publiek dat geen plaats meer kon vinden in de vergaderzaal. Ook daar zitten via een beeldverbinding een aantal mensen naar de politieke schermutselingen te kijken.