Een relatief rustige middag in het technologiemuseum aan het Oosterdok in Amsterdam. In de Glazen Balzaal staat deze zomer een tentoonstelling in het teken van 100 jaar huishoudelijke apparatuur, getiteld: ”Het huishoudparadijs”. NEMO heeft de collectie van voormalig museum EnergeticA overgenomen om deze tentoon te stellen. EnergeticA moest in 2007 sluiten wegens financieringsproblemen.

Een van de objecten is de wasmachine. Vroeger was maandag de wasdag bij uitstek. Met behulp van een zinken wasbord werd de vuile was schoongeschrobd. Een tijdrovend klusje. Linnengoed ging in de zogenoemde kookwas. In een ketel op het vuur moest de vuile kleding schoonkoken.

Een bezoekster van de tentoonstelling herkent dit wasritueel van vroeger. Enthousiast vertelt ze haar ervaringen aan haar dochter en kleindochter. „Als kind moest ik de was uitwringen. En de kookwas deed ik ook. Dan moest de was pruttelen op het vuur en daarna gespoeld worden.” Ze is hier vandaag om haar dochter wat kennis bij te brengen. Dochter beweert echter dat ze al best veel weet. „Ik ben in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen geweest. Toen heb ik dat hele proces van kleding wassen gezien. Wat ben ik blij dat het niet meer op zo’n manier gaat.”

De organisatie doelt met de tentoonstelling in eerste instantie op volwassenen en oudere mensen. „Eigenlijk is NEMO voor kinderen van 6 tot en met 12 jaar”, vertelt woordvoerder Marjolein van der Zee. „Met deze tentoonstelling willen we eens een andere doelgroep aanspreken. We maken het voor veel mensen tot een feest der herkenning.”

Het contrast tussen de verschillende museumstukken is groot. In een vitrinekast ligt een rode en nogal gedateerde walkman van het bouwjaar 1980. Ergens anders ligt een gloednieuwe iPod. Ook staat er een grote, houten zwart-wittelevisie. Een eindje verderop staart een groepje kinderen naar een plat 3D high-definitionscherm.

Hebben al die ontwikkelingen ons in het huishouden nu tijdwinst opgeleverd? „Nee”, zegt Joris Smaling van de afdeling tentoonstellingen en programmering. „We zijn niet minder tijd gaan besteden aan huishoudelijke taken. Vroeger was het fysiek zwaarder om die taken te doen, maar tegenwoordig stellen we veel meer eisen aan ons leven.” Een voorbeeld daarvan is te vinden in de tentoonstelling. In een groot boek staat te lezen dat mensen vroeger maar één keer per week douchten en dat ze dan gelijk een schoon stel kleren aantrokken. Tegenwoordig wordt er veel meer gedoucht.

Anno 2010 worden apparaten met een ander uitgangspunt geproduceerd. Smaling: „Vroeger ging het meer om het feit dat je een bepaald apparaat in huis had, later kwam daar het design van het product bij. Nu zijn duurzame producten en energielabels belangrijk.”

Het thema duurzaamheid komt steeds terug in de tentoonstelling. Bezoekers kunnen door middel van een interactief spel berekenen wat hun stroom- en waterverbruik is. Er worden vragen gesteld over wat voor lampen – gloei-, spaar- of ledlamp – er in de fittingen zitten en op welke manier mensen hun haar drogen.

Aan een tafel kunnen kinderen hun creativiteit laten zien. Ze krijgen de opdracht om een innovatief product ontwerpen, „iets wat we echt nodig hebben in 2020.” Aan een waslijn hangen alle uitgewerkte ideeën. Een meisje uit Katwijk beschrijft op cryptische wijze haar idee: de armen-die-alles-doen-rugzak. „Als je op de aanknop drukt, gaat hij alles doen”, schreef ze boven haar tekening.

Joris Smaling heeft de toekomst van huishoudelijke apparatuur wat scherper voor ogen: „Over tien jaar hebben we robots.” Het klinkt futuristisch, maar hij bedoelt het serieus. „Het is nu vooral leuk, maar het wordt misschien wel nuttiger.” Hij wijst naar de robotstofzuiger die zich door de hele tentoonstelling manoeuvreert.

„Ook krijgen we apparaten die voor ons gaan denken”, voorspelt Smaling. „Denk dan aan een koelkast die weet wat de voorraad is. In de toekomst worden er automatisch boodschappen voor je gedaan.”

”Het huishoudparadijs” is tot en met 5 september te zien in science center NEMO in Amsterdam. 
>>e-nemo.nl

Weetjes

• De koelkast doet zijn intrede in de eerste helft van de twintigste eeuw. Voedsel pekelen, drogen of wecken is niet meer nodig.

• De eerste radio bestaat uit meerdere onderdelen: ontvanger, voeding en luidspreker. Met de komst van de transistor worden de radio’s vanaf 1953 een stuk kleiner.

• Rond 1900 komen de eerste wasmachines uit Amerika. Vanaf 1970 komen er moderne machines met wasprogramma’s.