Lubbers regelt wat Rosenthal niet lukte
DEN HAAG – Waarom kreeg VVD-informateur Rosenthal niet voor elkaar wat zijn CDA-evenknie, Lubbers, wel kan regelen, namelijk dat VVD, PVV en CDA met elkaar om de tafel gaan zitten?
VVD-lijsttrekker Rutte dacht net na de verkiezingen van 9 juni dat een nieuw kabinet snel in kannen en kruiken zou zijn. Het liefst wilde hij voor 1 juli al een kabinet van VVD, CDA en PVV presenteren, maar die hoop was snel vervlogen.
De nieuwe CDA-fractievoorzitter, Verhagen, stelde als eis dat VVD en PVV eerst samen maar eens moesten gaan onderhandelen. Als zij eruit waren, zou het CDA bij het overleg betrokken willen worden. Die eis konden VVD en PVV niet inwilligen.
Toch besloot de CDA-fractie zaterdag om zonder voorwaarden een informeel overleg te voeren met Rutte en Wilders. Dat het CDA dit overleg wil, heeft vijf oorzaken.
De belangrijkste reden is dat de christendemocraten moeilijk een verzoek tot een gesprek van een gezaghebbend partijgenoot en oud-premier, informateur Lubbers, naast zich neer kunnen leggen. Dat ging gemakkelijker bij een verzoek van de liberaal Rosenthal. In die zin is de benoeming van een CDA’er tot informateur een meesterlijke zet van koningin Beatrix.
Verder is het voor het CDA gemakkelijker om informeel een gesprek aan te gaan in plaats van officiële onderhandelingen. Informeel overleg is vrijblijvend en kan in principe niet tot gezichtsverlies leiden.
Zo’n verzoek tot het aangaan van informele gesprekken is een handigheidje van de raspoliticus Lubbers. Ogenschijnlijk geeft hij de regie uit handen, maar feitelijk is dat niet zo. De drie moeten met het resultaat van hun gesprekken weer bij Lubbers op het matje komen, waarna hij de vervolgstappen kan bepalen.
Ten derde speelt de factor tijd een rol. Als het CDA als grote verliezer direct zou gaan onderhandelen over een nieuw kabinet, zou dat niet geloofwaardig zijn. Ondertussen groeit onder de bevolking steun voor een rechts (minderheids)kabinet.
De vierde reden is dat het CDA een lange traditie heeft als bestuurderspartij. Nu paars plus is mislukt, geldt voor de christendemocraten het adagium dat „het land wel geregeerd moet worden.”
Tot slot beseft het CDA als geen ander dat het gunnen van regeringsverantwoordelijkheid aan Wilders de beste manier is om hem de wind uit de zeilen te nemen. In de peilingen van de laatste weken groeit de PVV weer onstuimig. Want dat is iets wat politici echt nooit zullen vergeten: de campagne voor de komende verkiezingen begint op de uitslagenavond.
