Verkoop de huid niet voordat de beer is geschoten, zegt het spreekwoord. Zo is het in dit geval ook. Paars plus is vooralsnog van de baan, maar de kans bestaat nog steeds dat die coalitie er uiteindelijk toch komt.

Het eerste paarse kabinet leek er in 1994 aanvankelijk ook niet te komen. De verschillen tussen PvdA en VVD op het gebied van de sociale zekerheid waren te groot om het eens te kunnen worden, concludeerden de informateurs na enkele weken onderhandelen.

In een Kamerdebat over het mislukken van de formatie botsten PvdA-leider Kok en VVD-aanvoerder Bolkestein dusdanig, dat een paars kabinet verder weg leek dan ooit. Maar weer een paar weken later was die coalitie toch gesmeed.

Een spoedige totstandkoming van paars plus zit er niet in, concludeerden VVD en PvdA dinsdag. GroenLinks en D66 daarentegen zien nog wel mogelijkheden. Als zij de twee andere partijen weer om tafel weten te krijgen en enkele weken extra tijd nemen, zou paars plus wellicht wel realiseerbaar blijken. De verschillen tussen VVD en PvdA waren immers in twee-en-halve week al flink kleiner geworden. Naar verluidt zouden de vier partijen al over 13 miljard euro aan besparingen overeenstemming hebben bereikt. Ze waren dus al een heel eind op weg.

De breuk tussen VVD, PvdA, GroenLinks en D66 zou ook wel eens een tactische zet van Rutte kunnen zijn. De weerstand in zijn partij tegen regeren met drie linkse partijen is enorm. Op dit moment zou hij deelname aan een paarspluscoalitie niet aan zijn achterban kunnen verkopen. Nu gaat Rutte enkele andere opties proberen. Mocht dat nergens op uitdraaien, dan komt paars plus weer in beeld. De meeste VVD’ers zullen dan begrijpen dat er niets anders op zit, als ze tenminste een kabinet willen met een premier van VVD-huize.

Reële alternatieven voor paars plus liggen trouwens niet voor het oprapen. Een rechts kabinet met VVD, PVV en CDA ligt bij de christendemocraten heel lastig, zo bleek enkele weken geleden. Een kabinet van VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV, of van VVD en PVV met gedoogsteun van het CDA is gezien de Nederlandse traditie een weinig kansrijke variant.

Rutte wil graag met PvdA en CDA een middenkabinet vormen, maar daar wil Cohen niet aan beginnen. Hij voelt alleen voor zo’n combinatie als D66 en/of GroenLinks ook meedoen.

Daarbij komt dat paars plus voor de PvdA meer voor de hand ligt dan een middenkabinet met VVD en CDA. De inhoudelijke verschillen tussen VVD en PvdA veranderen niet, ongeacht of ze moeten samenwerken in paars plus of in een middenkabinet. In een paarspluscoalitie zijn die verschillen voor de PvdA makkelijker te overbruggen, omdat de sociaaldemocraten in een middenkabinet duidelijk zwakker staan dan de VVD in paars plus.

Blijft Cohen volharden in zijn weigering mee te doen aan een middenkabinet en blijft Verhagen zich verzetten tegen een rechts kabinet, dan komt paars plus weer uit de coulissen.

Paars plus is voorlopig van de baan. Maar dus niet definitief. „Zeg nooit nooit”, zei Cohen dinsdag al. Of, zoals Halsema met een Engels spreekwoord: „It ain’t over ’til the fat lady sings.”