De drie punten
Jaren geleden organiseerde het theologisch dispuut Voetius te Groot-Ammers een preekoefening. De predicator van toen is inmiddels reeds geruime tijd gepromoveerd tot doctor in de godgeleerdheid en werd van eenvoudig dorpsdominee tot grotestadspredikant. De preekoefening van die avond staat me nog vers in het geheugen. Vooral de preekbespreking in het hervormd centrum. Bij die preekbespreking, waar naast theologiestudenten ook gewone gemeenteleden hun zegje mochten doen, was er een opmerking die me is bijgebleven. Een eenvoudige vrouw zei: „Ik mis de drie punten.”
De homileten hebben nog steeds geen bevredigende verklaring gegeven over de herkomst van de drie punten in de prediking. Feit is dat het voor de hoorders een kapstok kan zijn om de preek beter te kunnen volgen. Vele voorgangers hebben door de eeuwen heen zo hun preken opgebouwd.
Soms zijn die punten weinig verrassend. Ik denk aan de preken van ds. A. P. A. du Cloux, met name zijn twaalftal lijdensstoffen. De indeling bestaat steevast uit: 1. Een geschiedschrijving van het lijden. 2. De inhoud van het lijden en voor wie werd geleden. Met als derde punt „om met toepassing te eindigen.” Dit wil natuurlijk niet zeggen dat die preken niet tot zegen zijn geweest.
Om verrassende punten te hebben, behoeven het er niet altijd drie te zijn. Dat kan ook met meer of minder. Ik denk aan de preek van prof. G. Wisse over „de keus van Orpa en de kus van Ruth.” Of de preek van ds. J. H. Koster over Romeinen 8:1: „Een geestelijke komma, een geestelijke punt, een geestelijke vraag en een geestelijk uitroepteken.”
Er waren ook heel merkwaardig en onstichtelijke punten. In de jaren dertig schreef ds. J. J. Timmer in De Waarheidsvriend dat de gaven van sommige godsdienstonderwijzers wel al te singulier waren. „Zo zat een aantal jaren geleden een student in Utrecht onder het gehoor van een godsdienstonderwijzer die sprak over de woorden: „Gelijk de weg eens mans is bij een maagd”, waarbij een puntverdeling werd gegeven die ik maar liever niet laat afdrukken in De Waarheidsvriend, omdat ik me er voor schaam.”
Nu, dat hoefde die dominee niet die de kohlbruggiaanse predikant H. J. de Groot eens beluisterde in de Martinikerk te Groningen. Hij preekte over de roeping van Abraham uit Ur der Chaldeeën. Thema en punten stonden op rijm: „De eisch. En de wijs. En de prijs. Van die reis.”
Toen in 1953 op de zolder van de familie Blauwendraad te Scherpenzeel een vergadering werd gehouden om met de gereformeerde gemeente te breken, hield ds. D. L. Aangeenbrug een preek over Kolossenzen 3:11b: „Christus is alles en in allen.” Hij noemde vier punten: 1. Christus niets. 2. Christus iets. 3. Christus veel. 4. Christus alles. Ondanks de droeve context van scheiding en scheuring is dat de mooiste puntverdeling die ik tegenkwam, Al waren het er dan geen drie.
