Het zal vast niemand zijn ontgaan dat het crisistijd is. De crisis beperkt zich niet tot één aspect maar heeft veel gezichten. Zo is er een economische crisis, een voedselcrisis, een kredietcrisis, een milieucrisis, een energiecrisis. Ook de vergrijzing is in zekere zin te duiden als een crisis. Om maar niet te spreken over een onderlegger onder dit geheel, de morele crisis.

Verarming

Volgens Google komt het woordje crisis niet minder dan 169 miljoen keer voor op internet. Een organisatie als de RMU ziet het met eigen ogen. In eerdere jaren werden er zo’n 4000 ledenzaken behandeld. In 2009 waren dat er zomaar 5300 en die lijn blijft ook dit jaar stijgen.

Het is, kortom, niet vreemd dat er sombere geluiden klinken. Het woord „verarming” is zelfs gevallen. Iemand voorspelde dat de 21e eeuw de eeuw van de verarming zou worden. De problemen zijn ook aanzienlijk. De overheid komt dit jaar grofweg 36 miljard euro tekort. Dit bedrag is nauwelijks te bevatten. Ook terugrekenen naar kleine porties helpt niet meer. Ieder uur in 2010 geeft de overheid 4,2 miljoen euro meer uit dan er binnenkomt. Totaal bijna 101 miljoen euro per dag.

Materialistisch

We moeten woekeren met onze talenten, die notie zit diep. Dit woekeren heeft veel materiële vooruitgang gebracht. En dat is maar goed ook. Vooruitgang willen we namelijk graag terugzien in onze portemonnee.

Is onze samenleving te materialistisch? Jazeker, vinden velen. Nog voor de kredietcrisis begon, werd hiernaar onderzoek gedaan in de Verenigde Staten.

Daarbij gaf 90 procent van de ondervraagden aan dat de maatschappij te materialistisch was. Volgens 74 procent was dat zelfs een heel ernstig probleem.

De onderzoekers waren zo ad rem om de vraag ook om te draaien. De stelling ”ik zou wel wat meer geld willen hebben dan ik nu bezit” werd voorgelegd. En toen werd het pijnlijk. Hierop gaf 84 procent van de mensen aan dat zij zelf graag meer geld zouden willen hebben. Het onderzoek lijkt hiermee aan te tonen dat mensen weinig zelfreflectie bezitten. De link tussen fouten in de maatschappij en eigen fouten werd niet gelegd. Hebzucht is een probleem, zegt de meerderheid. En toch willen we allemaal wel meer.

Verarmen kan een schrikbeeld zijn. Toch zijn er ook economen die per saldo helemaal niet somber zijn. Uit onderzoek blijkt dat Nederland als handels­land juist kan profiteren van opkomende economieën. Welvarende Chinezen kopen graag luxeproducten uit Europa.

En dat zal zich vast niet beperken tot onze tulpenbollen. Voor China en India is Nederland de poort naar Europa. Het is echter ondenkbaar dat alle Chinezen, Indiërs, Mexicanen en Brazilianen eenzelfde consumptiepatroon kunnen ontwikkelen als wij, rijke westerlingen. Eenvoudigweg omdat daarvoor de grondstoffen ontbreken.

De uitdaging zal dus liggen in een nieuwe vertaling van welvaart. Een welvaart die zich niet langer vertaalt in meer geld maar waarvan we toch rijker kunnen worden.

Rijker

Uit onderzoek blijkt namelijk dat de relatie tussen geld en geluk beperkt is. Financieel werden Amerikanen sinds de Tweede Wereldoorlog gemiddeld viermaal rijker. Viermaal gelukkiger werden ze echter beslist niet.

De auteur is werkzaam bij de RMU als manager communicatie & pr. Reageren aan scribent? socialezaken@refdag.nl