Negatieve reacties op vijfpartijenkabinet
DEN HAAG (ANP) – Een breed middenkabinet van vijf partijen (VVD, PvdA, CDA, D66 en GroenLinks) lijkt woensdag kort nadat het door PvdA-leider Job Cohen was geopperd, alweer van de baan. GroenLinks en D66 reageerden negatief op de optie van Cohen, waarna die haar zelf als „nu niet realiseerbaar” betitelde. Toch nodigde informateur Uri Rosenthal GroenLinks-fractievoorzitter Femke Halsema en haar D66-collega Alexander Pechtold uit om donderdag, afzonderlijk van elkaar, bij hem te komen praten.
Een middenkabinet van VVD, PvdA en CDA, eventueel aangevuld met D66 en/of GroenLinks, is de enige optie die nog niet door Rosenthal en de fractievoorzitters is bekeken. Bij het bekijken van een rechts kabinet en van Paars-plus is het nooit tot onderhandelen gekomen. Volgens Cohen moet Rosenthal nu eerst weer kijken naar de mogelijkheid van een rechtse coalitie van VVD, PVV en CDA. Cohen vindt dat deze optie van deze rechtse samenwerking nog onvoldoende is onderzocht.
PvdA-fractievoorzitter Job Cohen leek woensdag na zijn gesprek met Rosenthal voortvarende stappen te willen zetten door de mogelijkheid van een vijfpartijenkabinet te opperen. Wat de PvdA-fractie betreft was dit nooit als een concreet voorstel naar buiten gekomen; wel werd het gezien als een mogelijke laatste optie. Maar het werd alom wel opgevat als een pleidooi voor zo’n brede coalitie, die met 102 zetels een zeer ruime meerderheid zou hebben. Pechtold en Halsema voelden zich overrompeld en reageerden onmiddellijk in harde bewoordingen afwijzend.
Pechtold noemde het een ‘verlegenheidskabinet’. „Zolang er nog normale meerderheidskabinetten mogelijk zijn die niet verkend zijn, is dit echt niet aan de orde. Een rechts kabinet is niet verkend, Paars-plus is ‘ besnuffeld’, maar er is niet over onderhandeld.” Halsema was cynisch. Ze noemde Cohens voorstel „zacht gezegd ontijdig”. Cohen zag in dat hij voor zijn beurt had gepraat en stelde dat de mogelijkheid van vijf partijen „nu niet realiseerbaar lijkt”.
Bij het CDA lijkt de bereidheid om spijkers met koppen te slaan toegenomen na het mislukken van Paars-plus. De christendemocraten hopen de PvdA in een coalitie met de VVD en het CDA te trekken, bijvoorbeeld door ook D66 erbij uit te nodigen.
CDA-fractievoorzitter Maxime Verhagen sloeg een andere toon aan dan vlak na de verkiezingen toen hij vooral terughoudend was en telkenmale benadrukte dat het CDA na het historische verlies bij de verkiezingen bescheidenheid paste. Nu spreekt Verhagen over „verantwoordelijkheid” nemen en over het landsbelang en roept hij op tot inhoudelijke gesprekken.
„Als je kijkt naar de gigantische sociaal-economische uitdagingen en naar de politieke versplintering, dan is het noodzakelijk om rust aan tafel krijgen. We moeten kijken of we het inhoudelijk eens kunnen worden. We kunnen wel elke dag een optie afschieten, maar dat is niet in het landsbelang”, zei Verhagen na zijn gesprek met informateur Rosenthal.
VVD-leider en gedoodverfd premier Mark Rutte wilde niet ingaan op de kansen van een vijfpartijenkabinet. Hij zei wel dat hij „openstaat voor modaliteiten” rond de coalitie van zijn voorkeur, die van VVD, PvdA en CDA. Vorige week gaf hij al aan dat D66 daar bij zou kunnen komen, om de PvdA „comfort” te bieden.