Het hoofdkantoor van Genzyme –gevestigd in Cambridge (Boston)– is het eerste ‘groene’ gebouw in de VS. De zee van daglicht is te danken aan de Colt Heliostat, vervaardigd door de Colt Group. Overdag draaien zeven spiegels keurig met de zon mee, om optimaal van zijn stralen te profiteren. Intussen weerkaatsen ze het opgevangen licht naar een tweede spiegel. Die stuurt de lichtbundel door een dakraam naar binnen.

In het hart van het gebouw hangt een ‘kroonluchter’, een mobile van bijna 800 spiegeltjes. Die breken, weerkaatsen en verstrooien de verblindende lichtbundel net zo lang tot er een aangenaam werkklimaat ontstaat. Aanvullende spiegelconstructies kunnen zo nodig omringende ruimten voeden.

Bij Genzyme hangen 16 kroonluchters aan het plafond, met een totaal van 768 prismaschijven. Prisma’s rafelen het zonlicht uiteen in zijn natuurlijk spectrum – de kleuren van de regenboog. Met elkaar leveren ze een fraai lichtspel. Het speelse effect is voor architecten een belangrijke reden om het systeem toe te passen. Samen met het creëren van een aangenaam werkklimaat, want gebrek aan daglicht kan mensen letterlijk ziek maken.

Daarnaast levert het systeem ook een flinke energiebesparing. Een groot deel van de dag kunnen de lampen uitblijven. De airco kan eveneens een paar tandjes lager, want in tegenstelling tot kunstverlichting leveren de kroonluchters nauwelijks warmte. De spiegels reflecteren ongeveer 90 procent van het zonlicht, maar absorberen juist de voor warmte verantwoordelijke infrarode straling.

Cruciaal onderdeel van het ontwerp is de heliostaat, een mechaniek dat ervoor zorgt dat de dakspiegel de baan van de zon exact volgt. Drie computergestuurde motoren, met software die de positie van de zon een paar eeuwen vooruit kan berekenen, zijn hiervoor verantwoordelijk.

De uitvinding van de heliostaat wordt toegeschreven aan de Leidse natuurkundige Willem Jacob 
’s Gravesande (1688-1742). Hij gebruikt de heliostaat om het zonlicht gevangen te houden, zodat hij er proeven mee kan doen. Een uurwerk in zijn ‘zonnestilstaander’ stuurt de beweging van de spiegel aan.

Diverse bronnen vermelden dat niet ’s Gravesande, maar de Italiaanse wiskundige Giovanni Alfonso Borelli de heliostaat al in de zeventiende eeuw heeft uitgevonden. De Leidse hoogleraar zou de eerste zijn die een uitvoerige beschrijving maakt, om vervolgens met de eer te gaan strijken.

Het idee om door een heliostaat zonlicht in een gebouw te brengen, stamt uit de jaren zeventig.

Op een zonnige dag komt de Colt Heliostat het meest tot zijn recht. Dan is ook de energiewinst optimaal. Bij bewolking werkt het systeem ook, al levert het dan minder licht op.

>>coltinfo.nl