Lijsttrekkers meppen er flink op los
ROTTERDAM – Nieuwe argumenten weten de lijsttrekkers, na een slopende reeks van debatten, niet meer te verzinnen. Maar de heftigheid waarmee ze elkaar aanvallen, blijft. „Dit is een beoogd premier onwaardig.”
Waarom doen ze eigenlijk mee aan die eindeloze reeks van verbale krachtmetingen op radio en tv? Die vraag werd de lijsttrekkers, maandag in het EenVandaagdebat op de Erasmus Universiteit in Rotterdam, niet gesteld. Ongetwijfeld geloven ze allen in het electorale belang van dit soort publieke schermutselingen. Wist in 1960 de Democraat Kennedy de Republikein Nixon niet te verslaan na een overtuigend gewonnen tv-debat? En maakte CDA-lijsttrekker Lubbers in 1986 niet een fraaie winst na een eveneens succesvol optreden op televisie?
Maar dan moet je natuurlijk wel winnen, jezelf gunstig profileren, de zwakten van de tegenstanders breed uitmeten. Daartoe doen alle deelnemende lijsttrekkers hun stinkende best.
Opvallend is dat Rutte zijn aanvallen dit keer vooral richt op CDA-leider Balkenende. „Waarom zouden de kiezers het CDA moeten geloven, dat geleid wordt door iemand die drie jaar lang het landsbestuur liet versloffen?” zo haalt de VVD-lijsttrekker uit. „De echte vraagstukken, zoals hoe en waarop we de komende jaren moeten bezuinigen, parkeerde u bij ambtelijke werkroepen en schoof u met een enorme sneeuwschuiver voor u uit.”
Balkenende schudt zijn wijze hoofd. „Gewoon niet waar.”
Rutte moet het daarentegen ontgelden als Halsema (GroenLinks) het woord krijgt. „Het grote probleem bij u is dat u niet staat voor de harde kanten van uw beleid. Dat valt u zeer aan te rekenen. Die houding is iemand die zich kandidaat-premier noemt, onwaardig.” SP-leider Roemer wil daar nog wel een schepje bovenop doen. „Onze economie, meneer Rutte, is momenteel als een broos kasplantje. Dat moet je voorzichtig water geven. Maar u komt met zó’n snoeischaar aanzetten”, zegt hij, terwijl hij het gebaar maakt van een man die de grootste snoek uit de singel heeft gevangen.
Zijn Halsema en Roemer het op dit punt roerend eens, over de stelling ”De sociale zekerheid moet hervormd worden” slijpen zij de messen. Halsema krijgt het eerst het woord en probeert slim het beeld neer te zetten van GroenLinks als moderne en de SP als ouderwetse linkse partij. „Natuurlijk moeten wij hervormen. Als wij het niet doen, doen die heren daar rechts het wel. De vraag is of wij in dit proces de achterhoede gaan vormen, of dat we het voortouw nemen.” Om het concreet te maken, verwijst ze naar het AOW-akkoord van de sociale partners. „Laten we daar niet op vitten, maar hen complimenteren. En laten we nu al afspreken dat we het dankbaar overnemen in een eventueel regeerakkoord.”
Maar Roemer is niet voor één gat te vangen: „65 is 65.” En wat dat hervormingsgezinde betreft: „Wij willen ook hervormen. De bankensector bijvoorbeeld.”
Cohen lijkt in dit debat eindelijk zijn draai te hebben gevonden. Hakkelen doet hij weinig meer. Toch raakt hij, in een een-op-eendebat met PVV-leider Wilders, in het defensief. Dat gebeurt als hij Wilders verwijt dat die de islam als geheel als een verwerpelijke godsdienst voorstelt. „Net als andere godsdiensten, is ook de islam een huis met vele kamers”, aldus de PvdA-lijsttrekker.
Nu gaat Wilders geheel los. „Hoe kunt u beweren dat de islam ”een” godsdienst is, net als alle andere? Als dat waar was, zou ik hier toch niet, net als bij alle andere debatten, met een kogelvrij vest staan?” maakt de PVV-leider het debat hoogstpersoonlijk. Cohen retireert. „Laat dit duidelijk zijn: Ik vind het schandalig dat u bewaakt moet worden. Maar dat geeft mij nog niet het recht alle moslims over één kam te scheren.”
Ten aanzien van Wilders kiezen ook andere lijsttrekkers soms voor een behoedzame houding. Als Halsema gevraagd wordt of de PVV’er door zijn optreden de integratieproblematiek heeft verergerd, antwoordt ze dat ze het „unfair zou vinden Wilders als de oorzaak van het integratieprobleem te zien.”
Op zijn beurt neemt Wilders geen blad voor de mond. De andere lijsttrekkers „moeten ophouden met het verspreiden van leugens over de PVV.” Wellicht is het die aanvallende stijl die het publiek van deze avond ertoe brengt hem tot winnaar van het debat uit te roepen.
Winnaar of niet, SP-voorman Roemer weet hem op zeker moment op originele wijze van repliek te dienen. „Stel, meneer Wilders, dat alle moslims morgen katholiek worden, dan zitten we nog altijd met de files, dan hebben we nog altijd een tekort aan banen. Op die vraagstukken hebt u geen antwoord.”
