”Zeru” heten ze in het Swahili, de veelgesproken taal in Oost-Afrika, en met die term worden ze op straat soms nageroepen: „Zeru zeru!” In het Oost-Afrikaanse land Tanzania is het woord sinds 2000 verboden, omdat het door albino’s als vernederend werd ervaren. Stigmatisering laat zich echter niet met een woord uitbannen, en bijgeloof al helemaal niet.In Tanzania zijn sinds 2007 zeker 57 albino’s vermoord vanuit de gedachte dat hun lichaamsdelen genezende of geluksbrengende krachten bezitten. Begin deze maand rapporteerde de Canadese organisatie Under the Same Sun nog over de moord op een 28-jarige albinovrouw en haar 4-jarige zoontje, op 2 mei in het dorpje Cendajuru, op de grens van Burundi en Tanzania. De twee werden ontdaan van hun benen en andere organen, waarop de groep moordenaars de benen nam.

Een Afrikaanse BBC-journaliste, Vicky Ntetema, vroeg in 2007 undercover consult aan bij enkele toverdokters in dorpen rond het Victoriameer en kreeg te horen voor 2000 dollar lichaamsdelen van albino’s te kunnen krijgen. Volgens een door de Britse krant Daily Telegraph opgevoerde Tanzaniaanse politiefunctionaris doet een „compleet set van albino- lichaamsdelen” 58.000 euro.

Het geloof in toverij en geesten is in Tanzania bijzonder sterk, ook onder christenen en moslims. Een recent onderzoek van het Amerikaanse Pew Research Center wijst uit dat 60 procent van de bevolking gelooft dat geesten of voorouders hen kunnen beschermen tegen kwaad. Ondertussen zegt slechts 2 procent van de bevolking een tradtioneel Afrikaans geloof aan te hangen en rekent de rest zich tot christendom (60 procent) of islam (36 procent). Het verbaast daarom niet dat ook onder christenen de gedachte weerklank vindt dat lichaamsdelen van albino’s bijzondere krachten in zich bergen.

Ntetema sprak voor haar rapportage ook met ene Shilinde uit Mwanza, die zich als belijdend lid van de Lutherse kerk bezighield met waarzeggerij en aangaf op zijn achtste voor het eerst iemand gedood te hebben.

„De moorden en de discriminatie komen vaak voort uit onwetendheid”, zegt Franck N. Alphonse van het Tanzania Albino Center. „Het is daarom belangrijk veel aan voorlichting te doen en de mensen te leren dat albino’s gewone mensen zijn. Daarbij vervullen de kerken een belangrijke rol. Zij hebben een groot bereik en gezag bij de bevolking.”

Albino’s missen vanaf de geboorte het pigment melanine, wat resulteert in een (gedeeltelijk) witte huid en rode ogen. Volgens Alphonse kent Tanzania zeker 400.000 albino’s, maar veel andere bronnen houden het op 170.000 of zelfs niet meer dan 17.000. Bij de Tanzanian Albino Society in Dar es Salaam staan 8700 albino’s geregistreerd.

Deze albino’s ervaren vaak al van jongs af aan uitsluiting, zoals in het onderwijs. Alphonse: „Veel albino’s hebben problemen met de ogen, waardoor ze het risico lopen van school gestuurd te worden. Wij praten met schoolleiders om meer openheid te creëren en oplossingen aan te dragen voor onderwijs aan albino’s. Er is bijvoorbeeld al veel gewonnen wanneer albinokinderen vooraan in de klas kunnen zitten en af en toe extra aandacht krijgen.”

De stichting van Alphonse heeft onlangs in de oostelijke stad Tanga een vakschool voor albino’s geopend. „Daarmee hopen we betere kansen op de arbeidsmarkt te creëren. Helaas krijgen we echter weinig steun van de overheid en hebben we nog veel geld nodig voor de school.”

De Tanzaniaanse regering heeft meermalen beloofd hard op te treden tegen discriminatie en het vermoorden van albino’s. President Kikwete heeft zelfs een albino benoemd als parlementariër, Al-Shymaa Kway-Geer. Toch blijft veroordeling van de moordenaars van albino’s vaak uit. Van de 57 bekende gevallen kwam het volgens stichting Under the Same Sun slechts twee keer tot een veroordeling.

Dit is het derde artikel in een serie over christenen en discriminatie in het buitenland.

---

APELDOORN – Discriminatie van albino’s gaat ook aan de Tanzaniaanse kerken niet voorbij. De anglicaanse bisschop Phillip Baji van Tanga keert zich echter fel tegen de uitsluiting van de bevolkingsgroep.

Bisschop Baji heeft er zelfs zijn paaspreek van vorig jaar voor gebruikt om het geweld tegen albino’s in zijn land aan de kaak te stellen. „De moorden onteren God en brengen ons land in diskrediet”, liet hij de kerkgangers weten.

De Anglicaanse Kerk van Tanzania heeft de regering ook officieel opgeroepen om hard op te treden tegen toverdokters die handelen in lichaamdelen van albino’s. „De moorden, die enkel gepleegd worden om er rijk van te worden, zijn grove zonden voor God”, aldus bisschop Baji.

Baji sprak zich tijdens zijn preek ook in bredere zin uit tegen discriminatie en misbruik van albino’s.

De stem van de kerk is belangrijk in een land als Tanzania, waar 60 procent tot het christendom behoort. Van de christenen zegt 83 procent ten minste één keer per week een kerkdienst te bezoeken en nog eens 11 procent van hen doet dat maandelijks dan wel jaarlijks. Voor de bewustwording van het volk zijn de kerken, naast de moskeeën, dus een uitermate belangrijke factor. Dat is ook de reden waarom organisaties als het Tanzania Albion Center van Franck Alphonse graag de samenwerking met de kerken zoeken.

De kerk strijdt vanouds tegen diepgewortelde vormen van bijgeloof. Ook in het verleden werden albino’s al vermoord in Tanzania, maar dan vanuit de angst dat zij behekst waren. Bovendien werd albinisme gezien als een vloek van God of de goden.

Ook vanuit andere kerken dan de Anglicaanse Kerk van Tanzania vinden er activiteiten plaats om eerlijke voorlichting over albino’s te geven. Zo zijn er vanuit de in Oost-Afrika invloedrijke Africa Inland Church in diverse Tanzaniaanse regio’s voorlichtingsprogramma’s gestart, met name in de regio’s rond het Victoriameer. Daar vinden verreweg de meeste moorden plaats.