Vrede komt uit Wageningen

Jan van den Ban loopt de Grote Capitulatiezaal binnen. Na de renovatie van hotel De Wereld in 2004 is hij hier niet meer geweest. Alles is zo veel mogelijk in oorspronkelijke staat terruggebracht. De bar is met behulp van oude foto’s nagemaakt. „Het ziet er nu gaaf uit”, zegt Van den Ban. Toen hij hier 65 jaar geleden kwam, toonde het hotel wel anders.

Sowieso kwam Van den Ban toen niet via de deur naar binnen. „Ik denk dat ik gewoon door de open ramen van de serre ben gestapt. De gordijnen waaiden naar buiten. Al het glas lag eruit.”

De latere prof. J. P. A. van den Ban (1926) trad in 1944 toe tot de Binnenlandse Strijdkrachten (BS). Direct na de overgave op 5 mei kreeg hij op zijn evacuatieadres tussen Lunteren en Renswoude bericht dat hij terug moest. „Ik denk dat ik rond 8 mei weer in Wageningen was. De rest van de bevolking wachtte op toestemming van het gemeentebestuur, dat in Veenendaal zat.”

![IMG_4620.jpg](https://erdee-prod-bucket-s3-001.ams3.digitaloceanspaces.com/IMG_4620_7e31c50718.jpg =400)---Jan van den Ban. beeld RD, Evert van Vlastuin--- De aankomend student trof in de gelagkamer van De Wereld asbakken vol met peukjes van goede tabak. „Die heb ik toen verzameld om zelf sigaretten van te maken.”

Het hoofdkwartier van de BS lag achter het hotel, in de studentensociëteit Ceres. Van den Ban wandelt er naartoe. Een student zet de muziek wat zachter. Een ander veegt wat scherven op van de vloer. Van den Ban vertelt hoe hij hier in september 1944 op verzoek van de geallieerden bedden voor een noodhospitaal bracht. „Vanuit Nijmegen kreeg de BS het verzoek een ziekenhuis in te richten. Ik heb toen bedden verzameld, onder andere uit hotels in de stad.”

Geen bed van het provisorische ziekenhuis is echter ooit gebruikt. „Toen ik in mei terugkwam, waren alle bedden al weg. Die winter is overal natuurlijk van alles en nog wat weggehaald.”

Boven had de BS een wapenkamer. „Iemand die voor de oorlog in militaire dienst was geweest, was daar het hoofd van. Dat zei natuurlijk niet veel, want de wapens die wij kregen, waren heel anders dan die van voor de oorlog. Als BS’ers liepen wij na een korte oefening met stenguns rond. Soms schoten we voor de lol op blikjes. Er was totaal geen controle op munitie.”

In museum De Casteelse Poort wijst Van den Ban op een stengun in de nieuwe expositie ”De vrede van Wageningen 1945”. „Eigenlijk was het een ordeloze bende met die wapens.”

Centraal op de tentoonstelling staat de tafel met daarop –onder een glasplaat– het akkoord van de Canadese generaal Foulkes en zijn Duitse tegenstander generaal Blaskowitz. Rond de tafel staan stoelen met een rotan zitting.

Deze tafel en dit type stoelen behoorden in 1945 tot het meubilair van De Wereld. Het hotel werd toen gerund door een familie uit Egmond aan Zee. Na de bevrijding vroeg Wageningen twee tafels en tien stoelen achter te laten. Na een brand in 1972 heeft Wageningen opnieuw zulke stoelen uit Egmond laten komen.

Boven de tafel hangt een groot schilderij met daarop prins Bernhard in burgerkleding, tussen de twee partijen in. Van den Ban: „Hij lijkt wel een rechter. Dat is natuurlijk kunstenaarsfantasie. Maar hij was er wel bij. Op foto’s staat hij in uniform. Na de oorlog stuurde hij mij een handgeschreven dankbrief voor de inzet voor de Binnenlandse Strijdkrachten.”

Feiten rond slot Tweede Wereldoorlog

De internationale oorlogssituatie rond 4 mei 1945:

3 MEI: Engelse bommenwerpers vallen bij Lübeck twee schepen aan. Op de schepen zitten meer dan 7000 gevangenen uit concentratiekamp Neuengamme. Verreweg de meesten komen om. Onder de slachtoffers zijn 270 Nederlanders. Het zijn vooral verzetsmensen, maar ook mannen die in 1944 uit Putten werden weggevoerd. Een dag na het drama bevrijden geallieerde troepen Neuengamme.

5 MEI: Inwoners van de Tsjechoslowaakse hoofdstad Praag worden via de radio ertoe opgeroepen in opstand te komen. Zowel het Amerikaanse als het Russische leger is vlak bij Praag. Enkele dagen later, op 9 mei, bevrijdt het Russische leger de stad. Na de oorlog worden de Duitse inwoners uit Praag verdreven.

7 MEI: Verbitterde Duitse militairen openen op de Dam in Amsterdam het vuur op mensen die de bevrijding vieren en de komst van de Canadezen afwachten. Leden van de Binnenlandse Strijdkrachten schieten terug. Commandanten van de Binnenlandse Strijdkrachten en van de Duitsers weten met moeite een einde te maken aan de gevechten. Er vallen 22 doden en 117 gewonden.

Dit is het laatste deel in een serie over de bevrijding van Nederland, 65 jaar geleden.

Site over Wageningen tijdens de oorlog. www.wageningen1940-1945.nl

Historische vereniging Oud-Wageningen. www.oudwageningen.nl

Tentoonstelling over de Vrede van Wageningen in museum De Casteelse Poort. www.casteelsepoort.nl/de_vrede_van_wageningen_1945.aspx

Hotel De Wereld. www.hoteldewereld.nl

Vrede komt uit Wageningen

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?