Donderdag ging het luchtruim om 18.00 uur dicht. Dat gebeurde op basis van een besluit van de ministers van Verkeer en van Defensie, aldus de IVW. De maatregel was nodig omdat de vulkanische as uit IJsland „kan dalen en tot op de grond aanwezig kan zijn”. En dat vormt een veiligheidsrisico.De KLM en Transavia zullen een groot deel van vrijdag geen vluchten uitvoeren. Dat meldden de luchtvaartmaatschappijen donderdagavond laat. Transavia meldt op zijn website dat het de vluchten van en naar Nederland vanwege de wolk met vulkanische as uit IJsland „tot vrijdagavond 18.00 uur Nederlandse tijd grotendeels heeft geannuleerd”. De KLM liet eerder al weten dat de maatschappij in ieder geval tot vrijdagmiddag 14.00 uur geen vluchten uitvoert. „We hebben dat voor de KLM–vluchten besloten op basis van de informatie van de autoriteiten die we nu hebben”, aldus een woordvoerster.

Volgens het KNMI is het onder de huidige weersomstandigheden uitgesloten dat het vulkanisch as op het aardoppervlak neerdaalt. „Dat klopt gewoon niet”, zei een woordvoerder. Dat gebeurt alleen bij regen en daar ziet het niet naar uit. De stofdeeltjes bewegen zich op verschillende hoge niveaus in het luchtruim en dat is lastig voor het luchtverkeer, aldus de woordvoerder van het KNMI. Hoe lang dat gesloten blijft, is afhankelijk van de meteorologische omstandigheden. „Het is nu nog niet bekend hoelang het gaat duren”, aldus de woordvoerder van de IVW.

De stofwolk die woensdagochtend ontstond door de eruptie van een vulkaan in de gletsjer Eyjafjallajökull, heeft donderdag het vliegverkeer in West-Europa ontregeld.

Schiphol schrapte al tientallen vluchten omdat luchthavens in Groot-Brittannië en Scandinavië dichtgingen. Vliegen door een wolk van as kan gevaarlijk zijn, omdat motoren kunnen uitvallen.

Tot twee uur donderdagmiddag was het nog onduidelijk of de stofwolk ook het Nederlandse luchtruim zou bereiken, waardoor vluchten van en naar Nederlandse luchthavens onmogelijk zou worden. Groot-Brittannië sloot vanaf 13.00 uur zijn hele luchtruim.

De stofwolk zorgde ook op een ander vlak voor een bijzondere situatie: het KNMI gaf voor het eerst in de geschiedenis een waarschuwing voor stofdeeltjes in de atmosfeer. Volgens het weerbureau zou de zonsondergang donderdag roder zijn dan normaal door het stof.

Onduidelijk was nog of de wolk stof, mocht deze op het aardoppervlak komen, schadelijk is voor de volksgezondheid. Volgens vulkanoloog Pieter Vroom van de Vrije Universiteit in Amsterdam bestaat de wolk uit glasdeeltjes en kan de wolk nog maanden in de lucht blijven hangen. Daarna is de wolk zo uitgewaaid dat niemand er nog iets van merkt als de as neerkomt.

Door het schrappen van vluchten ontstond op diverse plaatsen op Schiphol drukte en zochten mensen naar alternatieven om hun bestemming te bereiken.

De vulkaanuitbarsting in het zuiden van IJsland is in de loop van donderdag heviger geworden. „Het wordt intenser", zei de IJslandse vulkanoloog Armann Hoskuldsson, die de vulkaan onder de Eyjafjallajökull-gletsjer (Eilandbergengletsjer) in de gaten houdt. De uitbarsting begon woensdag en spuwde een wolk van as 6 kilometer de lucht in. Het was tien keer krachtiger dan de vulkaanuitbarsting onder dezelfde gletsjer van vorige maand.

Hoskuldsson van de Universiteit van IJsland verwacht dat het bij explosies en as blijft en dat er geen lava wordt uitgespuwd. Het is volgens hem een puur explosieve uitbarsting.

De vulkaan, die donderdag met zijn aswolk de burgerluchtvaart in het noorden en westen van Europa grondig heeft ontregeld, zou sinds de negende eeuw vijf keer zijn uitgebarsten. De laatste vulkaanuitbarsting in IJsland voor die van maart van dit jaar was in 2004.