Voor politici is het vervelend dat ze nu snel in hun verkiezingsprogramma’s moeten aangeven voor welke doelen ze minder middelen beschikbaar willen stellen. Of, als ze evenveel of meer geld willen gebruiken, wie dat dan moet betalen. Elke keuze kost kiezers: benadeelden zullen op een andere partij stemmen. Democratisch succes verdampt met impopulaire maatregelen.Dat politiek zo verengd wordt tot geld is een verarming. Levensbeschouwelijke verbondenheid is vervangen door belangenbehartiging. Zonder ideële overtuiging missen kiezers ook financiële offervaardigheid.

Lastig daarbij is dat belangen zo grillig over de burgers verdeeld zijn. Dat bemoeilijkt het evenwichtig en selectief verdelen van lasten.

En om het helemaal ingewikkeld te maken: maatregelen op fiscaal en economisch gebied hebben door onderlinge verwevenheid allerlei onvoorziene gevolgen.

Vrijwel niemand begrijpt meer het gegoochel met besparingsposten en belasting-regels. Zo blijken bijvoorbeeld goed bedoelde voorstellen van een degelijke parlementariër en een hoogleraar in de economie tot aanpassing van fiscale hypotheekregels niet gegarandeerd tot een betere werking van de woningmarkt te leiden, maar mogelijk zelfs tot het tegendeel.

Hoe kan een simpele kiezer tot een goede keuze komen als politici en vakspecialisten zelf mistasten? Dat kan alleen als de problemen op een gelijk niveau worden gebracht, dus ook simpel.

Jonge katten

Iets ingewikkeld maken is eenvoudig. Geef jonge katten een bol wol en in korte tijd ligt er een onontwarbare kluwen. Wie zonder al te veel tijdverlies er nog wat bruikbaars van wil maken, moet dan knopen doorhakken. En vervolgens de losse eindjes weer aan elkaar knopen. Nadat wollig pratende politici jarenlang de touwtjes in handen hebben gehad, zitten we nu met een kater verstrikt in de overheidsfinanciën. Hoe pakken we zonder mauwen de draad weer op?

Allereerst door duidelijk te kiezen welke taken de overheid moet doen, ten tweede door vast te houden aan zo minimaal mogelijke geldstromen en ten derde door de verschillende taken bij uitvoering zo veel mogelijk gescheiden te houden. De overheid moet het land besturen, burgers beschermen en gemeenschappelijke voorzieningen beheren, maar daarbij mensen zo veel mogelijk hun persoonlijke verantwoordelijkheid laten behouden.

Dat kan met beperkte budgetten door zo veel mogelijk te sturen met regels en normen, door alleen heffingen en belastingen op te leggen voor te begrenzen activiteiten zoals consumptie. Het kan ook door voorzichtig te zijn met overheidsinvesteringen en kredietgaranties, en door subsidies te vermijden.

Verkeersboetes

Ontkoppeling houdt in dat verschillende overheden niet tegelijkertijd met hetzelfde bezig zijn, en dat maatregelen niet voor uiteenlopende doelen worden misbruikt.

Het beruchtst is de inkomenspolitiek: daar bemoeien zich zowel rijksoverheid als gemeenten mee, en dan ook nog elk met diverse afdelingen. Zelfs christelijke politici vergroten die chaos.

Aardig zijn voor arme mensen oogt sympathiek, maar voorstellen zoals heffing van verkeersboetes naar draagkracht maken het nodeloos ingewikkeld en bestraffen indirect ook productiviteit.

Begin met inkomensbeleid strikt individueel te concentreren bij de Belastingdienst om een eind te maken aan de huidige wirwar van wetsregels en instanties en beleidsverknoping. Dan kunnen zorg en onderwijs en wonen, net als voedsel en energie, buiten de overheidsbegroting om gewoon privaat worden gefinancierd. Kies voor burgerbudgetbeheer!

De auteur is adviserend ingenieur.Reageren aan scribent? nietbijbroodalleen@refdag.nl