De daders worden aangeduid als zogeheten Zwarte Weduwen. Zij behoren tot een groep vrouwen die door de twee oorlogen in Tsjetsjenië hun echtgenoten, broers en zoons hebben ver­loren en door militanten zijn gerekruteerd.Het is algemeen bekend dat de Russen zich in Tsjetsjenië over een periode van vijftien jaar ernstig hebben misdragen. Ze hebben gemarteld, gemoord en verkracht. Een smerige oorlog, heet dat. Op die wijze hebben ze voldoende Zwarte Weduwen gemaakt voor nog een lange reeks van aanslagen, zo las ik ergens.

Is hier sprake van logica? Dronken soldaten hebben je baby tegen een muur doodgeslagen en als oud vuil weggegooid, je man gemarteld, de ogen uitgestoken en daarna tergend langzaam laten stikken. Dat soort verschrikkingen heeft zich daar afgespeeld. En dan stap je op een dag totaal verbitterd de metro van Moskou in met een bomgordel om je middel en laat je je door iemand op je mobiele telefoon bellen. Je gaat daar staan waar zo veel mogelijk mensen zijn en je weet dat degenen die om je heen staan net als jij over enkele minuten niet meer in het land der levenden zijn. Tientallen anderen zullen het uitkermen van de pijn, moeders zullen zich radeloos buigen over hun deerlijk verminkte kindjes, mannen zoeken naar de weggeslingerde lichamen van hun geliefde.

Over dat soort logica hebben we het dus. Jij dreigt te vergaan in een poel van ondraaglijk verdriet en je wilt niets liever dan dat anderen ook weten hoe dat voelt. Of zoiets.

Het is dezelfde soort logica die Palestijnse zelfmoordterroristen en hun familie hanteren. Jou is voorgehouden dat je vader door sluwe Joden op een uiterst doortrapte manier is weggejaagd uit het aloude vaderland en dat je nu door hen bent opgesloten in een vluchtelingenkamp. Zonder deze wrede vijand zou je een gelukkig mens zijn, nu ben je voor altijd een loser. En dan zeg je op een dag: „Mijn zoon, ik heb een opdracht voor je van Allah, de mooiste missie die er op aarde is, namelijk zijn wil uitvoeren en zijn ergste tegenstanders in het hart treffen. Hier heb je een bomgordel, neem de bus naar het centraal station van Tel Aviv, wacht tot het lekker druk is, trek dan aan het touwtje en het bloedbad zal ongekend zijn. Vervolgens zul je in het hiernamaals beloond worden met zeventig maagden, voor ons zal financieel worden gezorgd en wij zullen jou eren tot onze laatste ademsnik.”

Het spijt me dat ik het zeggen moet, maar het is logica van zieke geesten. Voor sommige wanhoopsacties kun je nog een begin van begrip opbrengen, zeker als ze onmiddellijk na een ingrijpende gebeurtenis in een impuls worden uitgevoerd. Maar na dergelijke koele berekening?

Nu wordt van de Zwarte Weduwen uit Tsje­tsjenië gezegd dat ze vaak onder zware druk worden gezet en compleet worden gehersenspoeld. Dat maakt natuurlijk wel verschil. Maar dat geldt zeker niet voor allen.

In oktober 2002 stormden achttien in zwarte gewaden gehulde vrouwen het Nord-Osttheater in Moskou binnen en gijzelden de aanwezigen. De vrouwen waren afkomstig uit Tsjetsjenië en zeiden familieleden te zijn van omgekomen mannen in de oorlog met Rusland.

Een van de achttien vrouwen in het Moskouse theater raakte in gesprek met een van de gegijzelden en reageerde op de vraag waarom ze bereid was haar leven in de waagschaal te stellen. Haar antwoord: „Ik heb mijn eigen zoon begraven, ik vond alleen zijn hoofdje en een been. Ik ben mijn vader kwijt, mijn man en vier broers. Ik sterf liever hier dan in Tsjetsjenië. Begrijpt u mij?”

Het antwoord is simpel: Nee. Als die achttien vrouwen met vrachtwagens vol explosieven de kazerne waren binnengereden waar zich de verantwoordelijke militairen ophielden, zou je nog kunnen zeggen dat ze in een vlaag van gekmakend verdriet een rekening hadden vereffend met de daders. Begrip? Mwah. Invoelbaar? Zeker. Zouden ze een moordaanslag op premier Poetin hebben uitgevoerd, dan zou je je ook nog in hun situatie kunnen verplaatsen. Het is logica, zo oud als de mensheid. We noemen het wraak.

Maar mensen die part noch deel hebben aan hetgeen jou is overkomen in eenzelfde zee van verdriet storten, nee daar kan in de verste verte geen enkel logisch verband in ontdekt worden. Het enge is dat het verschijnsel zich vooral de laatste decennia voordoet, en dan met name vanuit extremistische moslimkringen.

Het kan ook anders, zoals afgelopen week in deze krant te lezen viel. Toen in 2006 in een amishgemeenschap een vijfvoudige moord werd gepleegd, gingen de moeders van de vermoorde kinderen kort na de begrafenis naar de vrouw van de moordenaar –de man pleegde zelfmoord– met de boodschap dat ze hem overeenkomstig Gods wil vergaven. Het is net zo onlogisch als die actie in Moskou. Maar wat een verschil.