Maar achter de zo simpel ogende programma’s van staatsbezoeken gaan maanden van voorbereiding schuil. Zeker in Chili en Brazilië, waar koningin Beatrix, kroonprins Willem-Alexander en prinses Máxima deze weken te gast zijn.

Eén keer eerder bracht de Koningin een staatsbezoek aan een land op het Zuid-Amerikaanse, Latijnse continent, en dat was aan Venezuela. De president die haar daar ontving, Perez, zat niet veel later wegens fraude in het cachot. Dat geeft wel aan hoe de zaken er in Latijns-Amerika bij tijd en wijle voor kunnen staan. Wie hoog op de maatschappelijke ladder staat, kan hier diep vallen. Nu is Venezuela geen Chili en geen Brazilië. Vooral Chili geldt, met uitzondering van de periode van dictator Augusto Pinochet, als een land met een lange democratische traditie. In Chili loopt het staatsbezoek dan ook redelijk gesmeerd.

Corinne Abbas, nog maar pas tweede secretaris op de Nederlandse ambassade in Chili, begeleidt als ambtenaar van het ministerie van Buitenlandse Zaken de vaderlandse pers bij het staatsbezoek. Ze zal opgelucht ademhalen als deze hectische gebeurtenis achter de rug is. Amper was ze aan haar functie begonnen, of ze kreeg veel werk rond het staatsbezoek van koningin Beatrix, prins Willem-Alexander en prinses Máxima op haar bord. „Fantastisch. Maar ik heb daardoor geen idee wat mijn eigenlijke baan gaat inhouden, daar heb ik nog geen tijd voor gehad”, bekent ze.

Als de Koningin op reis gaat, neemt ze een gevolg mee. Ditmaal is naar Chili de staatssecretaris voor Europese Zaken, Nicolaï, meegekomen. Lastig is wel dat hij dezelfde naam draagt als een niet onbekend jurist, maar dat weten de Chilenen weer niet omdat ze niet op de hoogte zijn met de kwestie rond het nichtje van de Koningin. In het gevolg bevinden zich verder grootmeester Waldeck, grootmeesteres Van Loon-Labouchère, adjudant-generaal Blomjous, directeur van het kabinet der Koningin Rhodius, ceremoniemeester Monod de Froidville, hofmaarschalk Van Eenennaam, directeur van de Rijksvoorlichtingsdienst Brouwers, hofdame Gaarlandt-van Voorst van Beest en de particulier secretaris van prins Willem-Alexander en Máxima, Leeuwenburg. Een arts, de beveiliging en drie adjudanten completeren het geheel.

Wie veronderstelt dat de leden van de hofhouding in de plooi moeten blijven, heeft het mis. Tijdens staatsbezoeken is de sfeer meestal ongedwongen. De grootmeesteres blaast op een gegeven moment een minuutje lekker uit in een zaaltje op de tweede verdieping van het hooggerechtshof. En een adjudant laat zich in het kindertehuis Santa Clara met genoegen de pet van het hoofd nemen en zet die bij een kleintje op het hoofd. Vertederend is het moment dat de kindertjes die aan aids lijden horen dat de Koningin zonder koning is gekomen. „Leeft de koning niet meer? Ach, dan is hij in de hemel en daar is het veel fijner dan op aarde”, zeggen ze pardoes tegen het hoge gezelschap dat zich hier uitvoerig laat informeren.

Praktische dingen zijn er verder te over tijdens een staatsbezoek. Een uitgaand bezoek kent vaste elementen. Een ervan is de ontmoeting met de Nederlandse gemeenschap. Ook is het niet uitgesloten dat koningin Beatrix met een vliegtuig vol bagage en cadeautjes op stap gaat. De eerste dag van het staatsbezoek verschijnt zij voor diverse gelegenheden vier keer in andere kleding. Hoe zij erin slaagt zo snel te wisselen, blijft voor buitenstaanders een raadsel. Cadeautjes die de Koningin worden aangeboden, geeft zij door aan de adjudanten. Zij zorgen voor de passende afhandeling.

Een van de vernieuwingen die onder regie van koningin Beatrix werden doorgevoerd, is dat zij in de plaats van het zogeheten contradiner bij een staatsbezoek de gastheer een andere contraprestatie aanbiedt. Meestal is dat een muziek- of een balletvoorstelling. In de pauze of na afloop van de contraprestatie worden vaak een hapje en een drankje geserveerd, waarvoor de hofmaarschalk ook meereist. Bij de staatsbezoeken aan Chili en Brazilië treedt het Osiris Trio op. Dit trio bestaat uit Ellen Corver (piano), Peter Brunt (viool) en Larissa Groeneveld (cello) en werd in 1988 opgericht. Na IJsland is Chili het tweede land waarin het Osiris Trio optreedt tijdens een staatsbezoek.

De Chileense krant La Segunda bericht meteen in de avondeditie van de eerste dag van het staatsbezoek al over het bezoek van Reina Beatriz. Het blad ruimt een apart kader in voor de opvallende hoeden die de Koningin en haar schoondochter dragen - die van Máxima steekt die van haar schoonmoeder qua afmetingen naar de kroon. Dit soort hoeden is in Chili ongebruikelijk, aldus een verslaggever van het medium. Van Chileense zijde zijn er tijdens het bezoek nauwelijks dames met een hoed op te bekennen. Maar tijdens de bijeenkomst voorafgaand aan het staatsbanket -een hoed dragen tijdens het banket is overigens niet gebruikelijk- verschijnen met name de Chileense gasten in kleding die zij met aangeboren gratie dragen. Europese dames en heren kunnen echt niet tippen aan de elegantie die op dergelijke momenten in Zuid-Amerika ten toon wordt gespreid.

Máxima is in Chili en Brazilië geen ”celebrity”. Ze is dat evenmin in Argentinië, haar geboorteland. Maar daar wordt binnenkort wel haar trouwjurk tentoongesteld - als hommage aan de Argentijnse bruid. In Chili lopen er journalisten rond van het soort dat de roddelpers instandhoudt. Juist zij willen de Argentijnse tot „gevierde persoonlijkheid” uitroepen. De geestdrift voor Máxima is dan ook niet van de lucht.

Een staatsbezoek in Latijnse landen bezorgt de Rijksvoorlichtingsdienst soms grijze haren. Zo decreteert naar verluidt president Lagos in Chili totaal onverwacht dat, anders dan van tevoren was meegedeeld, de pers niet bij het aanhoren van de tafelredes tijdens het staatsbanket mag zijn. De afspraak dat de verslaggevers zich in donker pak of korte donkere avondjurk zouden hullen om het plechtige gebeuren bij te wonen, zorgt achteraf voor de nodige hilariteit omdat de Chileense reporters gewoon in trainingspak komen opdraven.

Koningin Beatrix geeft er meestal blijk van zich grondig op de hoogte te stellen van het wel en wee van het gastland. De speech die zij tijdens het staatsbanket in het Engels uitspreekt, getuigt daarvan. President Lagos memoreert als gastheer in het Spaans dat hij te horen heeft gekregen dat de Nederlandse taal, samen met de Albanese (!), de meest inheemse taal van het Europese continent is. Zo’n opmerking geeft uiteraard meteen aan waar Nederland in Chileense ogen staat…

Voor het staatsbezoek aan Zuid-Amerika was de Koningin zelfs iets eerder vertrokken, vermoedelijk om zich even los te weken van de binnenlandse aangelegenheden die het Koninklijk Huis de afgelopen weken op scherp zetten. Terwijl kroonprins Willem-Alexander in Kyoto een waterconferentie bijwoonde, verbleef de Koningin met Máxima op het landgoed van naar verluidt Christian Wagner in Villa Rica, in de buurt van een vulkaan, ten zuiden van Santiago. Daar genoot het gezelschap twee dagen van de zon, een wandeling, een rit te paard en misschien werd er ook nog wel een margarita (alcoholische drank in Zuid-Amerika) geschonken.