Die ergernissen ontstonden afgelopen dinsdag toen de Tweede Kamer met het kabinet debatteerde over de oorlog tegen Irak. Het kabinet gaf aan de oorlog niet militair maar wel politiek te steunen. De PvdA sprak zich nadrukkelijk uit tegen politieke steun. CDA-leider Balkenende sprak daarna van „geschonden vertrouwen” en meende dat de PvdA „een knieval” moest maken.

Donderdag leek de lucht al weer enigszins opgeklaard. Nu de Amerikaanse aanval op Irak is begonnen, stelt Bos dat neutraliteit voor de PvdA niet meer mogelijk is. „Nu we moeten kiezen tussen Saddam Hussein en de geallieerden, kiezen we voor de laatsten.”

Vanuit Meise, de plaats waar hij een topontmoeting had met Europese collega’s, liet Balkenende weten blij te zijn met deze uitspraak. „Ik juich deze stap toe. Daardoor kunnen we de gesprekken voortzetten. Het signaal dat de PvdA nu afgeeft, verdient alle gelegenheid voor een verder politiek debat.” Overigens leidde het donderdag gehouden gesprek tussen Verhagen en Bos niet tot concrete resultaten.

De PvdA-leider heeft over de oorlog tegen Irak niet alleen problemen met het CDA, maar ook met zijn eigen achterban. Een fors deel daarvan is kritisch over het fractiebesluit om zich, nu de oorlog is uitgebroken, achter de geallieerde aanvallers te scharen. In een brief aan alle leden van zijn partij probeert Bos zijn standpunt uit te leggen. „De PvdA was en is tegen deze oorlog”, benadrukt hij. „De PvdA kan een Nederlandse bijdrage niet steunen.”

Tegelijk is „neutraliteit niet op zijn plaats”, aldus de brief. Volgens Bos heeft de PvdA dat in alle Irak-debatten benadrukt. „Saddam Hussein mag niet de lachende derde zijn. Nu de keuze voorligt -tussen enerzijds een gevaarlijke dictator die de mensenrechten op een verschrikkelijke wijze schendt en VN-resoluties over massavernietigingswapens stelselmatig negeert en anderzijds een coalitie van democratische landen- kiezen wij uiteraard voor de coalitie. Dat geldt zeker nu het Uur U is aangebroken.”

Bos wil desalniettemin ruimte voor hemzelf en fractiegenoten om deel te nemen aan de vredesdemonstratie die morgen in Amsterdam wordt gehouden, „al was het alleen maar uit zorg over de oorlog.” Even leek het er echter op dat dit niet kon doorgaan. Uit teleurstelling over Bos’ steun aan de geallieerden liet de organisatie weten dat Bos niet langer welkom was. Na woedende reacties van veel PvdA’ers, en na een brief van het sociaal-democratische partijbestuur, werd Bos alsnog weer uitgenodigd.