De nieuwe premier Recep Tayyip Erdogan heeft dat zondag gezegd in een televisietoespraak, enkele uren nadat het Turkse parlement in grote meerderheid het vertrouwen in zijn regering had uitgesproken.

Erdogan verklaarde dat Ankara en Washington het erover eens zijn dat een mogelijke opdeling van Irak moet worden voorkomen. Maar met het stationeren van Turkse militairen op Iraaks grondgebied is de Amerikaanse regering het niet eens. De Amerikaanse president George Bush verklaarde in Washington nog eens dat hij ervan uitgaat dat Turkije geen troepen de grens met Irak over stuurt.

Turkije wil met het sturen van troepen voorkomen dat de Koerdische meerderheid in het noorden van Irak van het te verwachten machtsvacuüm na het einde van de oorlog gebruikmaakt om de eigen onafhankelijkheid uit te roepen, omdat de Turkse Koerden zich dan vermoedelijk bij die Koerdische staat willen aansluiten. Bovendien wil Turkije voorkomen dat de Koerden de olievelden in de Iraakse provincies Mosul en Kirkuk in handen krijgen. „De aanwezigheid van Turkse militairen zal een bron van veiligheid en stabiliteit zijn voor Turkije en voor de regio”, zei Erdogan.

De Iraakse minister van Buitenlandse Zaken Naji Sabri zei zondag dat Turkije „schade” zal ondervinden, als het land de Amerikaanse aanval op Irak steunt. Sabri sprak in de Syrische hoofdstad Damascus, waar hij een tussenstop maakte op weg naar een bijeenkomst van Arabische leiders in Caïro.

De Iraakse minister zei te hopen dat „onze Turkse buren inzien wat hun echte belangen zijn.” Volgens hem zal er „meervoudige schade” worden toegebracht aan diegenen die Irak willen treffen.

De schepen van het Amerikaanse leger, die al weken voor de kust van Turkije liggen, hebben opdracht gekregen koers te zetten naar de Perzische Golf. De VS hebben geen hoop meer dat Turkije toestemming geeft voor de stationering van Amerikaanse troepen in het land, zeggen twee medewerkers van het Pentagon.

Het gaat om zo’n veertig schepen met wapens en uitrusting aan boord voor de vierde divisie infanterie. Zondag voeren zij het Suezkanaal in. De 17.500 soldaten van de divisie zijn nog op hun basis in Fort Hood in Texas en worden nu vermoedelijk naar Koeweit gevlogen. De eerste schepen moeten daar eind deze maand aankomen.

Duitsland dreigt zijn Awacs-teams in Turkije terug te trekken als Turkse troepen inderdaad, zoals bericht, het noordoosten van Irak zijn binnengevallen. Het Duitse dreigement werd zaterdag verwoord door minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer en zijn collega van Defensie Peter Struck na afloop van kabinetsberaad onder leiding van kanselier Gerhard Schröder.

Hoeveel Duitse militairen deel uitmaken van de Awacs-teams op de luchtmachtbasis Konya in Centraal-Turkije is onduidelijk. De NAVO heeft in Turkije vier Awacs-toestellen gestationeerd die helpen de Turks-Iraakse grens te bewaken, vooral met het oog op mogelijke Iraakse vergeldingsaanvallen.

Duitsland heeft zich van begin af aan fel gekeerd tegen een oorlog tegen Irak en heeft ook steeds gezegd op geen enkele manier militair te zullen bijdragen aan een dergelijke oorlog. De Duitse deelname aan de Awacs-missies vloeit voort uit het feit dat Turkije lid is van de NAVO en Duitsland zich verplicht heeft een NAVO-partner te steunen. Als Turkije een partij in de oorlog wordt, creëert dat een nieuwe situatie, hetgeen zal betekenen dat Duitsland zijn Awacs-teams terughaalt, aldus Fischer. „Wij zullen niet deelnemen aan een oorlog.”

Struck voegde daaraan toe dat hetzelfde geldt voor de inzet van Duitse Patriot-raketten die aan de Nederlandse Patriot-teams in Turkije zijn afgestaan om eventuele Iraakse raketaanvallen af te slaan. Als blijkt dat Turkse troepen het noordoosten van Irak zijn binnengevallen haalt Duitsland zijn Patriot-raketten terug, aldus Struck.

Turkije zet zijn kansen voor EU-lidmaatschap op het spel als het troepen Noord-Irak laat binnentrekken, zo vindt de Belgische minister van Buitenlandse Zaken Michel. Een invasie zou leiden tot „serieuze problemen”, zo zei hij zondag op de publieke televisiezender VRT. „Dan moeten we hun aanspraak op EU-lidmaatschap heroverwegen.”

Zaterdag zei de Belgische premier Verhofstadt al dat de NAVO de hulp aan Turkije moet stoppen als Ankara een invasie uitvoert. België was vorige maand binnen de NAVO de grootste dwarsligger over hulp aan Turkije. Alleen via tal van diplomatieke spitsvondigheden wisten NAVO-diplomaten de regering-Verhofstadt over de streep te trekken. „Maar als er sprake zou zijn van een invasie, moeten we die steun opnieuw bekijken”, aldus de premier.