Officieel luidt het standpunt dat het wel heel raar moet lopen wil een staatsbezoek worden afgebroken of afgelast. Dat gebeurt alleen als het vaderland wordt aangevallen, zoals in 1940, toen koningin Wilhelmina overigens niet op reis was. Die regel lijkt met de toenemende globalisering van conflicten definitief voorbij. Speculaties dat Hare Majesteit haar voor volgende week geplande staatsbezoek aan Brazilië zal afzeggen als de bommen in het Midden-Oosten vallen, doen de ronde onder het journaille. De Koningin maakt een slechte beurt als ze dan niet thuis is, luidt het.

Al dan niet bewust van deze gissingen arriveerden de koninklijke hoogheden woensdag voor de kranslegging bij het Nationaal Monument voor Bernardo O’Higgins. O’Higgins werd in 1818 uitgeroepen tot de eerste president van het onafhankelijke Chili. De zon breekt voorzichtig door, de eeuwige vlam brandt en de vlaggen hangen uit. Het muziekkorps van de Chileense landmacht brengt het nationale volkslied en het Wilhelmus ten gehore. De grijze kleding, hoge laarzen en bejaarde helmen van de muzikanten dateren uit de tijd van dictator Pinochet, die zijn leger met Pruisische discipline drilde. Als de Koningin de linten aan de krans heeft geschikt, gaat ze met haar zoon, schoondochter en de minister van Defensie, Michelle Bachelet, naar de crypte waarin O’Higgins ligt begraven. Daar krijgen ze een les in de nationale geschiedenis van Chili.

Tegenover het monument bevindt zich de achterkant van het neokoloniale Monedapaleis, dat iedereen die voor 1973 is geboren wel moet kennen. Hier werd in dat jaar de socialistische president Salvador Allende vermoord. In het gebouw ontmoeten de gasten president Ricardo Lagos Escobar en diens echtgenote Luisa Duran de Lagos. Koningin Beatrix schrijdt naast Lagos over de rode loper, die mooi kleurt bij de rode azalea’s langs het gazon, keert dan om en wacht op prins Willem-Alexander en Máxima met tussen hen in de echtgenote van de president. Een verdwaald hondje steekt nog even over en weerstaat de verleiding om even aan de vorstelijke benen te snuffelen.

De stenen afbeelding van Salvador Allende bekijkt de ontvangstceremonie met een milde glimlach. Chilenen kennen het verschijnsel monarchie nauwelijks. „Ze vinden het curieus”, zegt Carmina Rodriguez, verslaggeefster bij de behoudende krant El Mercurio. Het publiek roept enthousiast dat de Koningin prachtig is. Máxima is volgens een vrouw net Lady Diana van Engeland. Mannen laten met hun Latijnse uiting van slissen hun goedkeuring blijken over de in felrood geklede Nederlandse prinses van Argentijnse origine. Prins Willem-Alexander oogt moe en dat is begrijpelijk, want hij heeft, zonet vanuit Kyoto aangekomen, 28 uur in het vliegtuig gezeten.

Alles in deze omgeving herinnert aan het verleden van Chili en de hedendaagse situatie. Koningin Beatrix complimenteerde de president tijdens het staatsbanket gisteravond met zijn vastberaden zoektocht naar nieuwe vormen en het voortgaande proces van democratisering. Ze herinnerde ook aan de tragische gebeurtenissen van de dictatuur in de jaren zeventig, waarvan nog niet alle wonden zijn geheeld. Daarom had het Comité Het Andere Chili graag gezien dat de Koningin en haar gevolg ook een krans hadden gelegd op de Algemene Begraafplaats, waar zich de gedenkplaat bevindt ter nagedachtenis van de duizenden gevangenen en slachtoffers van het regime-Pinochet.

Ditzelfde comité roept ook op tot het beschikbaar stellen van condooms in Chili, in de hoop dat de verspreiding van de ziekte aids daarmee een halt zou kunnen worden toegeroepen. Besmettingen met HIV en aids grijpen in Chili om zich heen, zij het niet zozeer vanwege het ontbreken van condooms als wel door het totale taboe dat er in de maatschappij op rust.

Als de Koningin en Máxima in Santiago het tehuis Santa Clara van Assisi binnenstappen, worden zij geconfronteerd met het leed dat aids veroorzaakt. Het tehuis biedt permanente opvang voor veertien kinderen tussen de 2 en de 14 jaar die aan aids lijden. Nog eens negentien aids-lijdertjes die thuis wonen krijgen hulp van Santa Clara. De Nederlandse non zuster Deborah zegt dat haar aids-slachtoffers worden gemarginaliseerd in de samenleving. „Ik hoop dat het koninklijke bezoek het taboe dat op aids rust, helpt doorbreken.”