Tot half zes vanmorgen volgde SGP-leider Van der Vlies de berichtgeving rond de crisis in het kabinet. De SGP vreest dat de val van het kabinet veel schade veroorzaakt. „Gezag en geloofwaardigheid zijn de allergrootste verliezers”, stelde de fractieleider vannacht.Volgens Van der Vlies lijkt het er veel op dat het kabinet is gesneuveld als gevolg van diep wantrouwen en politiek avonturisme. „De schade is enorm. Eerst en vooral slaat dat neer op het kabinet en de hoofdrolspelers zelf, maar in feite zal heel politiek Den Haag hier de wrange vruchten van plukken. Het gezag en het aanzien van de politiek loopt een grote knauw op.”

Nederland bevindt zich nog midden in een economische crisis en heeft een krachtig beleid nodig, stelt Van der Vlies. „Dat was de grote uitdaging voor de komende maanden, maar het is te vrezen dat de besluitvorming nu met ettelijke maanden vertraagd wordt. Dat is een heel slechte zaak.”

De crisis is door de PvdA geforceerd, zegt de SGP-leider. „De PvdA wil niet erkennen dat ze verkeerd heeft gehandeld door buiten het kabinetsberaad om het standpunt de wereld in te slingeren dat ze geen verlenging van de missie in Uruzgan wil. Dit had zo niet mogen gebeuren. Staatsrechtelijk gezien is dit heel slecht. Een kabinet behoort homogeen naar buiten te treden en met één mond te spreken. Als een kabinet zo stuntelt, geef je de oppositie een ruim schootsveld.

Dat er binnenkort gemeenteraadsverkiezingen worden gehouden, kan de breuk hebben geïntensiveerd en versneld. Een partij die er in de peilingen niet best voorstaat, zoekt zich dan te profileren.

Ik kan niet achter de schermen kijken, maar mijn indruk is dat CDA en CU nog wilden praten, maar dat de PvdA de hakken in het zand zette. Het onderlinge vertrouwen was ver zoek. De CU had overigens wel wat boter op het hoofd: vanuit die hoek kwam afgelopen najaar de motie Voordewind/Van Dam die aangaf dat de Tweede Kamer verlenging van de missie niet zag zitten.”

De tweede motie die deze week een grote rol speelde, was die van SGP’er Van der Staaij, die om besluitvorming vóór 1 maart vroeg. „Wij wilden niet dat de zaak nog verder op de lange baan werd geschoven, ook vanwege de voorbereidingen die voor vertrek uit Uruzgan nodig zijn en om de helderheid die we onze militairen moeten geven”, zegt Van der Vlies. „Overigens heeft de Navo nog geen opvolger aangewezen om de leidende rol van Nederland over te nemen. Blijkbaar is het bondgenootschap er niet in geslaagd een land te vinden dat daartoe bereid is.”

Morele kwesties

Het ontbrak het kabinet-Balkenende IV te veel aan daadkracht, zegt de SGP-leider. „Over verhoging van de AOW-leeftijd is een besluit genomen, maar verder werden de grote dossiers allemaal voor zich uitgeschoven. Wat ons teleurgesteld heeft, is dat dit kabinet –met twee christelijke partijen erin– er nauwelijks toe gekomen is bij morele kwesties als abortus, euthanasie, de trouwambtenaren en de koopzondagen stappen in de goede richting te zetten.”

De verkiezingen zullen in mei of juni worden gehouden, verwacht Van der Vlies. „Als de formatie vlot verloopt, hebben we met Prinsjesdag een nieuw kabinet. Als de verkiezingsuitslag echter ook maar enigszins lijkt op de huidige peilingen, wordt het een heel moeizame formatie. En dat –nogmaals– in een periode dat we vanwege de economische crisis een daadkrachtig beleid nodig hebben.”

Van der Vlies, Tweede Kamerlid sinds 1981 en daarmee nestor van het parlement, heeft zich voor de eerstvolgende verkiezingen niet opnieuw als lijsttrekker beschikbaar gesteld. Het einde van zijn parlementswerk komt nu een jaar eerder dan verwacht werd. „Dat is wennen; het kwam vannacht in alle stevigheid op me af. Het was echt een moeilijke beslissing om te stoppen. Als je je ergens toe geroepen weet, is het moeilijk er een punt achter te zetten. Anderzijds moet je met een zekere nuchterheid vaststellen dat je leeftijd doorgaat –ik loop naar de zeventig– en dat het tijd wordt plaats te maken voor jongere mensen die, onder beding van Gods zegen, het werk mogen voortzetten. Ik ben dankbaar dat ik het zo lang heb mogen doen, dat de Heere kracht verleende en dat de partij me het vertrouwen gaf.”

Van der Vlies’ fractiegenoot mr. C. G. van der Staaij, Kamerlid sinds 1998, is door Hoofdbestuur en Raad van Advies unaniem voorgedragen als zijn opvolger. De jaarvergadering van de partij neemt daarover volgende maand een besluit. „We zijn er verder mee dan andere partijen, die nog aan het aanwijzen van de lijsttrekker moeten beginnen”, zegt Van der Vlies.

De rest van de kandidatenlijst zal nu vroegtijdig moeten worden ingevuld. „Na de lijsttrekker volgen er nog 29 namen. Een commissie is daarmee bezig. Dat zal nu –net als de opstelling van het verkiezingsprogramma– veel sneller moeten, maar dat is niet voor het eerst; daar hebben we een draaiboek voor. Die commissie is ook met mensen in gesprek over de vervulling van de tweede plaats op de lijst. Ik zit niet daar bij. Ik bemoei me niet met mijn eigen opvolging.”