Kabinet weg, maar wat nu?
Nu de PvdA-ministers hun ontslag aanbieden aan de Koningin, lijkt een rompkabinet een kwestie van uren. Wat houdt dat in? Vier vragen en antwoorden.
Wat is er precies gebeurd?
De PvdA-bewindslieden stapten vrijdagnacht uit het kabinet omdat ze het niet eens zijn met de visie van hun collega’s van CDA- en ChristenUnie-huize over de missie in Uruzgan. Premier Balkenende zal de ontslagaanvraag van de PvdA-bewindslieden zaterdag nog overbrengen aan de Koningin. De CDA- en CU-bewindslieden stellen hun portefeuilles en ambten slechts ter beschikking, om daarmee duidelijk te maken dat zij bereid zijn om aan te blijven tot aan de vervroegde verkiezingen. Het huidige kabinet is al het vierde kabinet-Balkenende op rij dat de reguliere eindstreep niet haalt.Kunnen de scherven van dit kabinet nog worden gelijmd?
Formeel gezien zal de Koningin, voor ze het ontslag van de PvdA-bewindslieden aanvaardt, deze optie eerst onderzoeken. Hiertoe kunnen bijvoorbeeld de vice-president van de Raad van State en de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer worden geconsulteerd. PvdA-politici lieten vrijdagnacht echter al doorschemeren dat de kans vrij klein is dat lijmpogingen de verhoudingen kunnen herstellen. Een rompkabinet, “Balkenende 5”, lijkt daarmee een kwestie van uren. De Koningin zal hiertoe officieel een informateur en later een formateur benoemen. Van een demissionair kabinet is geen sprake omdat niet het gehele kabinet maar alleen de PvdA-bewindslieden hun ontslag aanbieden.
Wat kan zo’n rompkabinet vervolgens nog doen?
De koningin zal het rompkabinet van CDA en CU vooral de opdracht geven om lopende zaken af te handelen en nieuwe verkiezingen voor te bereiden. Die verkiezingen moeten volgens de Kieswet plaatshebben binnen 83 dagen na de ontslagaanvaarding. Hoogstwaarschijnlijk zullen de verkiezingen dus in mei worden gehouden, waardoor er nog voor Prinsjesdag in september een nieuw kabinet kan zijn. Omdat een rompkabinet veelal politieke steun ontbeert, zullen er geen controversiële besluiten meer worden genomen maar zal men zich beperken tot spoedeisende zaken. Overigens is de vraag wat wel of niet controversieel is vaak onderwerp van politieke inlegkunde.
Wat gebeurt er met de portefeuilles van de PvdA-bewindslieden?
De portefeuilles van het zestal PvdA-ministers zullen worden ingenomen door politici van CDA en ChristenUnie. In veel gevallen zullen de huidige staatssecretarissen een ministerspost krijgen aangeboden.
