Het lag aan zijn partij, voorheen de GPV, die tien jaar geleden opging in de ChristenUnie. De orthodox-protestantse partij had nog nooit enig uitzicht gehad op regeringsdeelname, maar na een flinke winst van drie naar zes zetels bij de verkiezingen van 2006 werd dat plotsklaps anders.De ChristenUnie kon de twee grootste partijen CDA en de PvdA aan een meerderheid helpen. Van Middelkoop, toen Eerste Kamerlid en ooit woordvoerder van defensie voor zijn partij, mocht Defensie gaan aansturen. Van Middelkoop maakte echter brokken en moest zich meermalen in spoeddebatten verantwoorden in de Tweede Kamer.

De grootste uitglijder maakte hij al een paar maanden na zijn aantreden, uitgerekend op het terrein dat het kabinet de kop kostte. De minister van Defensie liet zich toen ontvallen dat het de bedoeling van het kabinet was om na 2008 nog langer in Uruzgan te blijven. Later dat jaar kwam het daar inderdaad van, maar op dat moment waren NAVO en kabinet nog druk bezig een opvolger voor Nederland te vinden in de Afghaanse provincie.

In de Tweede Kamer moest Van Middelkoop toegeven dat hij zich versproken had. Ruim een jaar later maakte hij alweer geen goede beurt, met zijn bekentenis in Vrij Nederland blij te zijn geweest geen militaire dienst te hebben gedaan. Ook zei hij moeite te hebben met gezag. Ruim een jaar geleden zaaide hij verwarring door te speculeren over wat Nederland nog zou kunnen in Afghanistan na 2010, als we volgens het laatste besluit al uit Uruzgan weg zouden moeten zijn.

Het stof dat Van Middelkoop en enkele andere ministers deden opwaaien heeft het kabinet sindsdien altijd omgeven, tot er eind deze week helemaal geen zicht op een uitweg uit de Uruzgan-crisis bestond. Dat is zuur voor de minister, die na een valse start juist goed op dreef was gekomen.