Als toetje neemt Verdonk van Trots op Nederland een „warme appelbol met koffie en een likeurtje.” PvdA-Kamerlid Vos maakt graag haar nagels blauw. VVD’er De Krom, die een Kia rijdt, gleed uit op de stoep. Enkel gebroken. En o ja, zijn zoons tennissen.Het lijkt hip onder politici: twitteren, het versturen van korte berichtjes naar een digitaal netwerk. Inmiddels hebben al zo’n dertig Tweede Kamerleden en bewindspersonen zich eraan overgegeven. Natuurlijk werken politici hard, natuurlijk zetten ze zich in voor het landsbelang. Maar tussen de vergaderingen, debatten en interviews door vinden ze vaak nog wel even tijd om de wereld te laten weten waar ze mee bezig zijn, wat ze hebben gegeten, of hoe ze zich voelen.

Het idee erachter: de interesse in politici onder burgers vergroten, de kloof tussen burgers en politiek verkleinen.

Twitteren betekent letterlijk kwetteren. Het logo van Twitter is een klein vogeltje. De gebruikers kunnen hun boodschap in berichtjes van maximaal 140 tekens kwijt. Al hun volgers –de leden van het digitale netwerk– ontvangen de berichtjes via hun mobiele telefoon of computer. De meeste politici hebben duizenden lezers, iemand als minister Verhagen zelfs al zo’n 27.000.

Hoe invloedrijk is Twitter? Is het een nieuwe machtsfactor in de politiek? Of is het niet meer dan een handig communicatiemiddeltje?

Verbondenheid

„Waarom ik twitter?” PvdA-Kamerlid Samsom hoeft niet lang na te denken. „Het is een nieuwe, interessante methode om een heleboel mensen tegelijk te bereiken. Daarnaast is het een mooi middel om met burgers in gesprek te raken over politieke onderwerpen.”

Hij wil het „niet groter maken dan het is.” „Natuurlijk kun je de interesse wekken van mensen. Maar voor mij is het niet meer dan een handige methode om in gesprek te raken over politiek, het is een welkome aanvulling op andere vormen van communicatie.”

Samsom zelf raakte „vrij toevallig” aan het twitteren. Hij had voor een campagneactiviteit van zijn partij in Delft een twitteraccount nodig. Het is hem meegevallen wat je in 140 tekens kwijt kunt. „Daar wordt smalend over gedaan. Maar na zo’n korte boodschap raak je wel in gesprek, en kun je vervolgens doorverwijzen naar informatie op websites of partijprogramma’s.”

Twitter heeft veel voordelen, zegt internetspecialist Mieke van Heesewijk. „Het contact is persoonlijk, het is live, direct, snel en het is tegelijk een sociale activiteit.” Een jaar geleden bedacht Van Heesewijk Kamertweets.nl. Alle twitterberichten van Kamerleden en bewindslieden komen op die site terecht.

„Je voelt je speciaal, dat is misschien wel de kracht van Twitter”, aldus Van Heesewijk. „Minister Verhagen twitterde eens een foto van de Trêveszaal, de vergaderzaal van de ministerraad. Dan denk je: Wat leuk dat ik een kijkje achter de schermen kan nemen. Het geeft je als burger een gevoel van verbondenheid met de politiek.”

Doorkijkjes

Politici als Verhagen (CDA), Kamerlid Van der Ham (D66) en Samsom zijn succesvol. Ze trekken dagelijks duizenden lezers. Wat opvalt aan deze twitteraars: ze beperken zich voornamelijk tot politieke zaken, ze reageren vaak en snel op vragen van volgers, en ze bieden interessante doorkijkjes in de politiek.

„CDA oogt meer gespannen dan PvdA-Kamerleden”, twitterde Van der Ham een dag na de presentatie van het rapport van de commissie-Davids over de inval in Irak. En: „Martijn van Dam (PvdA) overlegt nu met Voordewind (ChristenUnie) over hun reactie.” Minister Verhagen voerde op dat moment intensief overleg met de top van het kabinet. „Hard verder werken in het torentje, gelukkig is er rijst met saté”, twitterde de bewindsman.

Zo werkt dat dus, een kabinetscrisis oplossen: praten, praten, praten, met rijst en saté.

Maar niet alle twitterende politici zijn zo succesvol. SP-Kamerlid Lempens heeft sinds oktober al zo’n vijftig twitterberichten de wereld ingestuurd. Zijn berichten beperken zich voornamelijk tot mededelingen over politieke bijeenkomsten. Vooralsnog heeft hij nul volgers.

Van Heesewijk: „Een goede twitteraar geeft iets weg aan z’n volgers. Leuke feitjes of weetjes, iets wat niet in de kranten staat.”

Hyperigheid

Niet iedereen is enthousiast over Twitter. „Een buitengewoon kwalijke ontwikkeling”, zo noemt CDA-Kamerlid Bilder het twitteren. „Twitter bevordert alleen maar de hyperigheid.”

Hij wijst op het Kamerdebat over Irak, twee weken geleden. „Op een gegeven moment werd de PvdA-fractievoorzitter bevraagd op twitterberichten van haar fractiegenoten. Het wordt zo plat allemaal. Niet alles moet meteen wereldkundig worden gemaakt. Er zijn gewoonweg zaken die veel meer te maken hebben met het werk in de keuken.”

Nog even en Twitter krijgt daadwerkelijk invloed op het politieke proces, zo vreest Bilder. „Je zult het zien: straks leidt dat ene twitterberichtje, dat natuurlijk tamelijk ondoordacht is geschreven, tot Kamervragen.” Nee, niets voor Bilder. „Het land is gebaat met een stabiel bestuur en bezonnenheid, niet met snelle en hyperige twitterberichtjes.”

Van Heesewijk is het maar deels met Bilder eens. „Een hype wordt sneller een hype door Twitter. Het versnelt het een en ander doordat informatie zo snel openbaar wordt”, erkent de internetspecialist. „Maar daar staat tegenover dat politici bepaalde hypes met hun twitterberichten juist ook kunnen indammen.”

Samsom wuift de bezwaren van Bilder weg. „Twitter is geen bedreiging voor het politieke proces. Toen het tijdens het Kamerdebat over Irak echt spannend werd, zag je van mij geen twitterberichten meer. Politici zoeken al honderd jaar naar nieuwe en snelle vormen van communicatie. Twitter is een nieuwe methode, het gaat razendsnel en het is licht van toon. Maar in essentie is het hetzelfde als een persbericht of een weblog.”

Twitter is ruim drie jaar geleden, in oktober 2006, opgericht door Obvious Corp, een jong bedrijf uit het Amerikaanse San Francisco. Het was begonnen met een project van een groep jonge techneuten. Ze werkten verspreid in de VS en wilden elkaar op de hoogte houden van hun werkzaamheden.

Al snel maakte Twitter een enorme groei door. Obama maakte er tijdens zijn verkiezingscampagne in 2008 gebruik van. Via de site werd binnen een paar minuten verslag gedaan van de noodlanding van het passagiersvliegtuig op de Hudsonrivier in New York, begin 2009. Ook de ongeregeldheden na de presidentsverkiezingen in Iran, in juni 2009, kregen dankzij Twitter veel aandacht.

In Nederland werd twitteren een begrip toen ruim een jaar geleden een vliegtuig van Turkish Airlines vlak bij Schiphol neerstortte. Het nieuws verspreidde zich razendsnel: zes minuten na de crash stond het eerste bericht al op Twitter. Een paar maanden geleden werd twitteren door het Genootschap Onze Taal verkozen tot woord van het jaar 2009.

Twitter speelde een opvallende rol tijdens het debat, twee weken geleden, over het rapport-Davids over de inval in Irak in 2003. De persconferentie van premier Balkenende was nog maar net afgelopen toen via Twitter duidelijk werd dat de PvdA Balkenendes lezing niet zou accepteren. PvdA-Kamerlid Van Dam twitterde: „Zeer teleurstellende reactie Balkenende. Er moet met spoed een kabinetsreactie komen die wel recht doet aan rapport.” En Samsom schreef: „Bereid nu de Kamerdebatten voor alsof de dag morgen normaal gaat verlopen. Iets zegt me dat dat wel eens anders zou kunnen uitpakken…” Met die berichten werd de toon gezet voor een knallende ruzie tussen CDA en PvdA.

Eind november 2009 ontstond commotie over een motie van SGP-Kamerlid Van der Staaij om „wijze terughoudendheid” te betrachten bij de bouw van grote moskeeën en minaretten. VVD’er De Krom had al snel zijn mening klaar en twitterde die de wereld in: „Motie Van der Staaij inzake bouw moskeeën/minaretten is prima: houd rekening met gevoelens, wees terughoudend, gebruik gezond verstand.” Oeps, iets te snel getwitterd. VVD-leider Rutte floot hem terug. De fractie stemde na een fel intern debat tegen de motie.

Voormalig VVD-Kamerlid Boekestijn veroorzaakte in maart 2009 opschudding door een onwelgevallige tweet over Chinezen. Hij maakte in een iets te joviale discussie over dictators de opmerking dat hij wel eens „een spleetoog” over het hoofd zag. Aanleiding was de vraag wie erger was: Hitler, Stalin of Mao. Boekestijn hield het aantal doden onder Mao’s bewind op 40 miljoen. Een collega-twitteraar meldde dat het aantal Chinese slachtoffers ongeveer 73 miljoen bedroeg. Boekestijn: „Ja ik zie wel eens een spleetoog over het hoofd, het zijn er zo veel!”

VVD-Europarlementariër Hennis-Plasschaert werd geflitst, omdat ze 13 kilometer te hard reed. „Op die weg was werkelijk niemand te bekennen”, verklaarde ze in februari 2009. Alleen een agent achter een boom. „Zo’n vent die uit de bosjes opduikt werkt per definitie op mijn zenuwen”, aldus Hennis-Plasschaert. „Dat heeft toch niets met verkeersveiligheid te maken?” reageerde een meelevende ict’er uit Breda. „Correct”, twitterde Hennis-Plasschaert beslist. „Dat heeft helemaal níets met verkeersveiligheid te maken. Tenenkrommend dus.”