Kabinet lijkt crisis te bezweren
DEN HAAG (ANP) – Het CDA is coalitiepartner PvdA woensdagavond tegemoetgekomen om zo het kabinet in het zadel te kunnen houden. Premier Balkenende moest daarvoor erkennen dat er voor de Amerikaanse inval in Irak in 2003 „een adequater volkenrechtelijk mandaat nodig” was geweest.
Juist de juridische grond voor het met geweld ingrijpen in Irak zorgde altijd voor tweespalt tussen CDA en PvdA. Het CDA vond en vindt dat een nieuwe VN–resolutie wenselijk was geweest, maar niet juridisch noodzakelijk. De PvdA, in 2003 in de oppositie, heeft dat altijd bestreden.De commissie–Davids, die de besluitvorming rond de politieke steun aan de Amerikaanse inval onderzocht, concludeerde dinsdag in een kritisch rapport dat een adequaat volkenrechtelijk mandaat ontbrak. Toen Balkenende in een eerste reactie die conclusie meteen bestreed, leidde dat tot woede bij de PvdA. Die partij vond dat Balkenende te veel als premier van 2003 sprak en te weinig als leider van de huidige coalitie van CDA, PvdA en ChristenUnie. De PvdA eiste een nieuwe verklaring van het kabinet, waarna een crisis in de coalitie ontstond.
Woensdag er is de hele dag koortsachtig overleg geweest in de coalitie. Tot groot ongenoegen van de oppositie duurde het tot woensdagavond laat totdat de coalitiepartijen CDA, PvdA en ChristenUnie erin slaagden een gezamenlijke brief af te leveren.
Daarin stelt Balkenende dat het rapport van de commissie–Davids „leidend” is bij „een kritische terugblik op het verleden en het trekken van lessen voor de toekomst”. Davids constateerde onder meer dat het kabinet rond de oorlog in Irak de Kamer niet volledig heeft geïnformeerd, dat premier Balkenende aanvankelijk binnen het kabinet geen leiding gaf aan het Irak–debat en dat het volkenrechtelijk mandaat ontbrak.
In zijn eerste reactie dinsdag weersprak Balkenende op meerdere punten de kritiek. Woensdagavond benadrukte hij opnieuw dat hij zijn eerste verklaring dinsdag aflegde „na afstemming” met de vicepremiers Bos (PvdA) en Rouvoet (ChristenUnie) en de meest betrokken bewindspersonen. Wel stelde hij dat het kabinet begin februari komt met een uitgebreide reactie op het rapport.
De coalitie probeerde woensdagavond de spanningen te verminderen. Na de „ongelooflijk valse start van gisteren”, was PvdA–fractievoorzitter Hamer blij dat het kabinet nu toegeeft dat het rapport van Davids leidend zal zijn bij een terugblik op het verleden. „Het rapport is nu uit de prullenbak”, zei Hamer.
De oppositie in de Kamer was niet overtuigd. D66–leider Pechtold vroeg zich af of er sprake was van de „arrogantie van de macht” of van „klunzigheid” toen Balkenende het rapport van Davids zo kritisch besprak. Volgens PVV–leider Wilders is Balkenende een brekebeen en is hij vernederd door de PvdA. Wilders riep het kabinet op onmiddellijk af te treden. Ook elders in de oppositie was er ongeloof over het optreden van het kabinet.
