De aannemerij krijgt zware klappen. In drie jaar tijd verliezen zo’n 45.000 werknemers hun baan. De vooruitzichten voor 2010 en 2011 zijn niet rooskleurig. De bouw krijgt twee loodzware jaren voor z’n kiezen.„De sector moet rekening houden met een langdurige crisis”, schetst directeur Taco van Hoek van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). „Het economisch herstel zet dit jaar op allerlei onderdelen in, maar gaat volledig voorbij aan de bouw.”

Somber
De gevolgen van de economische crisis treffen metselaars en timmerlieden ongekend hard. Terwijl de Nederlandse economie met 2 procent groeit, neemt de bouwproductie dit jaar met 7,5 procent af tot 54,4 miljard euro. Vorig jaar boerde de bouw al 5 procent achteruit naar 58,9 miljard euro.

Ook andere cijfers zijn somber. De orderportefeuille van de grotere jongens in de bouw bevindt zich 40 procent lager dan de top in 2008. De werkgelegenheid daalt alleen dit jaar al met 33.000 banen, tegenover 10.000 vorig jaar. In 2011 verdwijnen er waarschijnlijk nog zo’n 2000. Daarmee is eind volgend jaar in totaal 10 procent van de bouwvakkers zijn baan kwijt. De grootste klappen vallen in de nieuwbouw en het grootschalig onderhoud.

De bouw presteert aanmerkelijk slechter dan de rest van het bedrijfsleven. De omslag ligt net na de laatste bouwvak. Tot en met het eerste kwartaal van 2009 stak de bouw nog gunstig af tegen andere bedrijfstakken.

Oorzaak is de vertraagde doorwerking van de economische crisis, legt Van Hoek uit. „De bouw had aanvankelijk nog voldoende orders in de pijplijn zitten.”

De crisis dringt in de branche later door, het herstel laat ook langer op zich wachten. Door een goed gevulde orderportefeuille heeft de bouw de economische crisis lang buiten de deur kunnen houden. Nu bedrijven grotendeels zijn uitgebouwd, vallen er zware klappen.

Zelfstandigen
Opmerkelijk genoeg valt het grootste aantal ontslagen niet onder zzp’ers, maar onder vaste werknemers, blijkt uit EIB-onderzoek. „Het beeld bestaat dat zzp’ers er het eerste uit vliegen. De zelfstandigen zijn echter slechts voor een derde afhankelijk van aannemers. De helft van hun werk krijgen ze direct van particulieren.”

De stimuleringsmaatregelen van het Rijk om de malaise te keren, hebben „een licht positief” effect gehad. „Het is geen doekje voor het bloeden. Het productieverlies is hierdoor met 15 procent beperkt.”

De overheid kan altijd meer doen, verzekert de EIB-directeur. Hij wijst bijvoorbeeld naar de bepleitte btw-verlaging voor groot onderhoud. „Dat is echter een politieke keus.” De economische neergang in de bouw is volgens hem dermate groot dat maatregelen deze niet hadden kunnen voorkomen. „Deze klappen kan de overheid niet keren.”

Herstel
Het wachten is op betere tijden. Het EIB verwacht een „krachtig herstel” vanaf 2012. De bouw krijgt over twee jaar zelfs te maken met „een inhaalslag”, die zeker tot 2015 aanhoudt. Vooral voor de woningbouw staan alle seinen op groen. „Veel mensen die nu nieuwbouw uitstellen, kiezen daar straks alsnog voor.”