Het machtige bouwwerk, dat aan de voorzijde eeuwenlang de Zuiderzee wist tegen te houden, bleek aan de achterkant flink te zijn aangetast door een woeste plantenwereld.Harderwijk is ooit volledig ommuurd geweest. De muur gold niet alleen als verdediging, maar een groot deel ervan werkte tevens als zeewering. Belegeringen, het verlies van zijn oorspronkelijke functie, achterstallig onderhoud en uiteindelijk sloop hebben een groot deel van dit middeleeuwse bouwwerk tenietgedaan. Oorspronkelijk was het geheel 2 kilometer lang. Daar is nog circa 1 kilometer van over.

Langs de Stille Wei, waar het Veluwemeer aan de kades knabbelt, is nog een fors deel van de zeewering intact. Nu bij benadering 4 meter hoog, maar in vroeger tijden was hij zeker 2 meter hoger.

In de tuinen waar dit stuk muur aan grenst, was het dit jaar „smullen geblazen” voor historici uit vele delen van het land, zegt Hovenkamp. In de loop der eeuwen zijn grote delen van de stadsmuur particulier eigendom geworden. Door deze verbrokkeling kwamen grote restauratieprojecten eerder vermoedelijk niet van de grond. Hierdoor werden delen ontdekt die slechts door het weer en de natuur aangetast waren. „Er kwam werk bloot te liggen precies zoals hij in de middeleeuwen is aangelegd”, zegt Hovenkamp enthousiast. „Je waant je even terug in de tijd.”

Om de muur te bereiken moest echter wel een woud aan groen verwijderd worden. Omdat de muur veelal aan het uiteinde van forse tuinen ligt, was er veel klimop tegenop gegroeid. Waar de Zuiderzee eeuwenlang niet in slaagde, leek deze plant bijna wel te lukken: de muur stond gedeeltelijk op instorten. „Bovenop brokkelde de muur af. Forse stammen van klimop drukten de muur van binnen stuk.”

Restauratie was dringend nodig, zegt ook K. Kok. De geboren en getogen Harderwijker is een kenner op het gebied van restauraties van eeuwenoude monumenten. Hij leidt momenteel het tweede stuk restauratiewerk.

„We troffen een grote, groene massa aan. De klimplanten hadden zich in de muren gevreten. De wortels tasten niet de stenen aan, maar zetten zich af tegen de kalkmortel. We hebben alles weggehaald en vervolgens de laatste resten met een brander verwijderd.”

Opmerkelijk is dat het stuk muur langs de Stille Wei nooit gerestaureerd is. En dat is maar goed ook, getuige het rigoureuze restauratiewerk uit de jaren 80 nabij de Vispoort. „Alles is tot aan de grond gesloopt en vervolgens opnieuw opgebouwd”, zegt Hovenkamp.

Dat gaat heden ten dage wel anders, zegt restaurateur Kok. „Stenen die los zitten of gebroken zijn, worden verwijderd en vervangen door stenen van exact hetzelfde type.”