De ministers van Sociale Zaken bespraken maandag tijdens een vergadering in Brussel een voortgangsrapportage over het dossier. Eerder hoopte Zweden, dat momenteel de voorzittershamer van de Unie hanteert, voor het einde van het jaar consensus te kunnen bewerkstelligen, maar een akkoord zit er op korte termijn niet in.Zo verlangt Nederland meer zekerheid over de precieze reikwijdte van de beoogde bepalingen. En het maakt zich zorgen over de kosten van de aanpassingen die nodig zijn voor gehandicapten.

De Europese Commissie heeft in juli 2008 een voorstel gepresenteerd dat voorziet in een breed verbod op onderscheid en intimidatie op basis van handicap, leeftijd, religie of overtuiging en seksuele geaardheid. Er zijn in dit verband weliswaar reeds regels van kracht –in Nederland vastgelegd in de Algemene wet gelijke behandeling– maar die gelden alleen rond arbeid, voor bijvoorbeeld benoemingen en beloningen.

De aanvulling is bedoeld om ze ook in andere omstandigheden van toepassing te laten zijn. Te denken valt aan transacties in goederen en diensten, zoals het kopen van een woning of het afsluiten van een lening. Gehandicapten moeten met trein en bus kunnen reizen, dus geen belemmeringen als het gaat om de toegankelijkheid voor mensen in een rolstoel, aan twee homoseksuelen mag niet een hotelkamer worden geweigerd en ouderen hebben, ondanks een verhoogd risico, recht op een levensverzekering, om enkele situaties te schetsen die bij de ontwerprichtlijn aan de orde komen.

Een beslissing van de lidstaten vereist unanimiteit. Met name Duitsland ligt dwars. Dat vindt dat Europa zich niet te veel met dit soort zaken moet bemoeien. De onlangs geformeerde coalitie van CDU/CSU en FDP heeft dat zelfs opgenomen in het regeerakkoord. Dit regelen we wel natio­naal, zeggen onze oosterburen.

Volgens Europarlementariër Sargentini van GroenLinks is er van hun zijde sprake van een „categorisch nein.” Haar partijgenote Buitenweg slaagde er het afgelopen voorjaar in binnen het EP als rapporteur bij dit dossier compromissen te bereiken en daarmee voldoende steun te verwerven voor de opzet van de Commissie, al was de meerderheid met 364 tegen 227 stemmen minder overtuigend dan zij had gehoopt.

Nederland gaat uit van wat het aanduidt als een positieve grondhouding, maar laat tevens weten niet te zullen instemmen met het oorspronkelijke voorstel. Den Haag bepleit een ondubbelzinnige afbakening van de werkingssfeer, verankerd in waterdichte juridische teksten. Wat valt wel en wat valt niet onder de voorschriften? Daarover dient straks helderheid te bestaan.

In dat standpunt herkennen we de opvattingen van de christendemocraten in het Parlement. „We zijn het eens met de geest van de plannen, maar juridisch is het een rommeltje”, zei CDA-afgevaardigde Martens destijds. De vrees bestaat dat er, indien amendering achterwege blijft, als gevolg van onduidelijke formuleringen tal van gerechtelijke procedures zullen worden aangespannen. Het kabinet bepleit dan ook ruimte voor de afzonderlijke landen om eigen afwegingen te maken bij de naleving van de verplichtingen.

Op 1 januari neemt Spanje de regie in de EU over van Zweden. De aantredende voorzitter heeft aangekondigd de discussie op een politiek hoger niveau te willen tillen. Ofwel: premier Zapatero zal contact opnemen met bondskanselier Merkel om te proberen haar te bewegen tot onderhandelingen.

Een recente stemming in het EP belooft weinig goeds voor de voorstanders van de nadere antidiscriminatiewetgeving. Vorige week behandelde deze EU-instelling het zogeheten Stockholmprogramma. Dat bevat een opsomming van de voornemens van de Unie voor verdere samenwerking op het gebied van justitie in de komende vijf jaar. Door de opstelling van de christen­democraten wordt de richtlijn niet nadrukkelijk genoemd in een resolutie over dit onderwerp. „Daar baal ik van”, verklaart Sargentini in een reactie. „Dit was een uitgelezen kans om de druk op Berlijn op te voeren.”